4.4 KRALINGEN-CROOSWIJK
KRALINGEN
De voormalige gemeente Kralingen werd in 1895 bij Rotterdam gevoegd en maakt nu deel uit van de deelgemeente Kralingen-Crooswijk. “Zo oud als de weg naar Kralingen” is een Rotterdams gezegde om aan te duiden dat iets wel heel erg oud is. De in dit gezegde bedoelde weg is de ‘s-Gravenweg, de oude weg van Gouda naar Kralingen, die dateert uit de Romeinse tijd. Kralingen was vanouds een heerlijkheid, waaraan waarschijnlijk het geslacht Van Cralinghen zijn naam te danken had. De oudste heren van Cralinghen bewoonden het slot Honingen. De ambachtsheerlijkheid Kralingen werd in 1668 door de stad Rotterdam gekocht. In 1795 traden schout en schepenen van de heerlijkheid op als gemeentebestuur en werd Kralingen een plattelandsgemeente. Het oude dorp Kralingen is geheel verdwenen. Het lag in het gebied van de huidige Prins Alexanderpolder. Van dit dorp resteert alleen nog de begraafplaats ‘Oud-Kralingen’. In de eerste helft van de 19de eeuw ontstond een nieuw dorp bij de viersprong Oudedijk, ‘s-Gravenweg, Hoflaan en Kortekade.
Halverwege de 19e eeuw werd een spoorwegverbinding naar Utrecht aangelegd. De Marinewerf aan de Oostzeedijk verdween en in 1856 werd de Ooster Oude Hoofdpoort gesloopt voor de bouw van een treinstation. In 1857 begon het opspuiten van land waar tot 1953 de treinen van en naar Utrecht vertrokken en aankwamen op het Maasstation. Tegenwoordig ligt op het oude spoorwegtracé de Maasboulevard. Aan de Oostzeedijk kwam in 1852 de Nieuwe Rotterdamsche Gasfabriek ter aanvulling op de Gasfabriek Feijenoord. De buurt tussen de Oostzeedijk en de Maasboulevard heet Struisenburg. Op 14 mei 1940 is het zuidwestelijke deel van Kralingen verwoest door het bombardement op Rotterdam.
Kralingen is een contrastrijke buurt. Een gedeelte van Kralingen behoort tot de rijkste stukjes Nederland. Het andere gedeelte van Kralingen is, net als de naburige wijk Crooswijk, een volksbuurt met goedkopere sociale woningbouw. In het oostelijk deel van Kralingen bevindt zich de campus Woudestein van de Erasmus Universiteit en de Hogere Economische School, alsmede een strook met kantoren en bedrijven langs de autosnelweg A16, het zogenaamde Brainpark.
Op het voormalige drinkwaterleidingterrein van de stad Rotterdam langs de rivier de Nieuwe Maas werd in de jaren tachtig van de vorige eeuw een geheel nieuwe woonwijk ontwikkeld. De wijk kreeg zijn naam van de gelijknamige polder De Esch.
Aan de noordrand van Kralingen ligt de Kralingse Plas, omringd door het Kralingse Bos. De Kralingse Plas is ontstaan door de winning van veengrond ten behoeve van turf en maakte deel uit van een reeks veenplassen die zich ten noorden van de ‘s-Gravenweg uitstrekte vanaf de Rotte tot aan Nieuwerkerk aan den IJssel. Het Kralingse Bos is ontstaan door ophoging van de polders met slib en baggerspecie die vrijkwam door het graven van de Waalhaven. Rond 1930 werd begonnen met het beplanten en inrichten van dit bos dat in 1953 officieel kon worden geopend en dat een belangrijke recreatieve functie vervult voor het oostelijk deel van Rotterdam.
CROOSWIJK
De wijk Crooswijk ligt ingeklemd tussen de wijk Kralingen, de Boezem, het Oude Noorden en het Centrum. Crooswijk was tot 1864 een kale polder, waarop particulieren in die tijd begonnen met de ontwikkeling van het terrein tot woonwijk. In 1862 was de Crooswijkschesingel al gereed. Deze singel werd aangelegd in het kader van het Waterproject van Willem Nicolaas Rose. De bebouwing begon buiten de cirkel van de singelgordel. Midden in de polder kwamen veel arbeiderswoningen om te voorzien in de toenemende vraag naar woningen voor de groeiende arbeidsbevolking. Het Schuttersveld was ooit de exercitieplaats van de schutterij en later het Korps Mariniers. Een aantal straatnamen herinnert daar nog steeds aan. Ook kwamen er in de wijk industrieën, die niet langer gewenst waren in het centrum van Rotterdam. De Heineken bierbrouwerij vestigde zich aan de Crooswijkschesingel en iets later (1883) verhuisden ook de veemarkt en het abattoir naar de wijk. Befaamd was ook lange tijd (tot 1957) de banket- en suikerwerkfabriek van Jamin aan de Hugo de Grootstraat. Niet onvermeld mag blijven dat Crooswijk ook de bakermat was van de elektrische tram in de Maasstad, waartoe de oude paardentramremise in de Isaäc Hubertstraat in 1905 werd omgebouwd. Deze industrieën hebben plaatsgemaakt voor sociale woningbouw. De stadsvernieuwing heeft ook in Crooswijk veel veranderd. Nog wel aanwezig zijn de algemene en RK-begraafplaatsen in deze wijk. Crooswijk vormde later samen met Kralingen de deelgemeente Kralingen-Crooswijk.
