Railatlas van Rotterdam

4.10 IJSSELMONDE, BARENDRECHT EN RIDDERKERK
IJSSELMONDE
Tijdens de Franse overheersing aan het begin van de negentiende eeuw omvatte het grondgebied van IJsselmonde een groot deel van het huidige Rotterdam-Zuid en strekte zich uit tot waar tegenwoordig de wijken Katendrecht en Feijenoord liggen. Ook het tegenwoordige Lombardijen, dat sinds 1991 deel uitmaakt van de voormalige deelgemeente IJsselmonde, was destijds al IJsselmonds grondgebied. De dorpskern van de voormalige gemeente IJsselmonde kennen we thans als de wijk Oud-IJsselmonde, gelegen nabij de Van Brienenoordbrug. Nadat al eerder delen van IJsselmonde waren ingelijfd werd de gemeente in 1941 op last van de bezetter door de gemeente Rotterdam geannexeerd. Thans is het een deelgemeente van Rotterdam, bestaande uit de wijken Groot-IJsselmonde, Lombardijen (na 1960 gebouwd) en de Beverwaard (na 1980 gebouwd).
Groot-IJsselmonde is de grootste wijk en laat zich weer onderverdelen in de wijken Sportdorp (1940), Zomerland (1950), Kreekhuizen (1960), Hordijkerveld (1960), Reyeroord (1960), Groenen-hagen-Tuinenhoven (1960) en De Veranda (2000).
Laatstgenoemde wijk is gebouwd op de terreinen van de voormalige scheepswerf en machinefabriek Piet Smit Jr, die van 1893 tot 1987 dit gebied domineerde.

IJsselmonde wordt doorsneden door de spoorlijn tussen Rotterdam en Dordrecht en de autosnelweg A16. Midden in Groot-IJsselmonde bevindt zich het winkelcentrum Keizerswaard, dat deel uitmaakt van het ‘stadshart’ van de deelgemeente. Nabij het NS-station Lombardijen is in 2011 het Maasstad-ziekenhuis geopend; een combinatie van het voormalige Sint Clara-ziekenhuis en het Zuiderziekenhuis.
De zomerweide aan de Reyerdijk was bijna 100 jaar lang een begrip in IJsselmonde. Elke herfst zette ijsclub Thialf de wei onder water, waarna de vorst de rest deed. Duizenden schaatsliefhebbers maakten van deze natuurijsbaan gebruik.
Het in 1937 in gebruik genomen Feijenoord-stadion is wellicht het bekendste bouwwerk in IJsselmonde. Met het naastgelegen, in 2000 geopende Topsportcentrum Rotterdam, trekt ”de Kuip” jaarlijks honderdduizenden bezoekers van voetbalwedstrijden en andere evenementen.

BARENDRECHT (CARNISSELANDE)
De huidige gemeente Barendrecht ligt op het gebied van drie voormalige ambachtsheerlijkheden: Oost- en West-Barendrecht en Carnisse. De oude(re) bebouwing van Barendrecht is gelegen ten oosten van de snelweg A29. In 1997 is begonnen met de aanleg van een Vinexwijk met ongeveer 7500 woningen op het grondgebied van Barendrecht ten westen van deze snelweg. Deze wijk kreeg de naam Carnisselande en werd vernoemd naar het buurtschap Carnisse, dat ongeveer vijf kilometer ten westen van de kern van Barendrecht lag en was ontstaan als lintbebouwing langs de weg en het kanaal naar Smitshoek, waar Carnisse ongeveer drie kilometer vandaan lag. Opvallend is dat de Rotterdamse deelgemeente Charlois ook een buurt kent die Carnisse wordt genoemd. De oude kern van het dorp Barendrecht werd van 1898 tot in 1956 bediend door de (stoom)tram van de RTM.

Wel of geen tram naar Ridderkerk?
In 2011 werd langs de autosnelweg A16 een nieuwe tramremise in gebruik genomen ter vervanging van de remise Hilledijk. Deze remise is met een aftakking op de Groeninx van Zoelenlaan nabij de Edo Bergsmaweg op het tramnet aangesloten. Hier is ook de aanzet voor een nieuwe tramlijn die via de Rotterdamseweg naar de gemeente Ridderkerk zou voeren, gedacht. Het tracé en zelfs de aanleg van de tramlijn in Ridderkerk leidde tot veel protesten in deze gemeente. Een heus anti-tramcomité liet zich duidelijk horen en zorgde voor de nodige politieke verdeeldheid. Er werden maar liefst acht verschillende tracés ontworpen. Nadat het gemeentebestuur en de –raad zich akkoord hadden verklaard met één daarvan trok een na de verkiezingen nieuw aangetreden college dit besluit echter weer in. Medio 2010 werd bekend gemaakt dat de Stadsregio Rotterdam de aanleg van deze Ridderkerklijn wegens geldgebrek voorlopig uitstelde tot na 2020. Het (nieuwe) gemeentebestuur van Ridderkerk zag daarop zijn kans schoon om definitief onder oude afspraken uit te komen en deelde mee niet langer ruimte vrij te houden voor de aanleg van deze lijn. Deze uitspraak werd echter niet geaccepteerd door de Stadsregio, die de gemeente vervolgens weer dwong om de voor het tracé geplande ruimte vrij te houden. De economische situatie maakt de aanleg van deze tramlijn desondanks voorlopig tamelijk ongewis.

Was het een vooruitziende blik van de RET om op 1 augustus 1929 een lijn 25 vanaf het Beursplein naar de Carnisselaan te laten rijden? Op deze prentbriefkaart motorrijtuig 27.