Wegvervoer

Omdat vanaf 16 mei 1940 bij verordening van de Rijksinspectie alle vloeibare brandstoffen primair voor de Duitse autoriteiten werden gereserveerd, werd het voor de RET steeds moeilijker om de buslijnen binnen het RET netwerk draaiend te houden.
De aanvankelijke insteek, al gestart in het najaar van 1940, met de aanschaf van 55 aanhangwagentjes waarop houtgasgeneratoren waren geplaatst, gaf wel enig respijt, maar ook die brandstof werd steeds schaarser. Met de indienststelling op 16 november 1940 van de eerste autobussen op lijn T, werden in dat jaar de 86, 87, 102-104 en 108-111 voorzien van deze aanhangers. In 1941 volgden de bussen 71-77, 79-85, 88-95, 100, 105-107, 112-121 en 123-132.

Het succes van de op 8 april 1942 ingestelde buslijn N op de route Rochussenstraat-Boergoensevliet, de eerste buslijn door de recent geopende Maastunnel, gaf met de toepassing van de houtgasgenerator echter problemen omdat de trekkracht met deze brandstof onvoldoende bleek om volle bussen de hellingen te laten nemen. De lijn werd daarom op 18 januari 1943 opgeheven. Binnen de directie van de RET ontstond daarom het plan om een beperkt net van trolleybuslijnen te realiseren waartoe ir. S.S. Koldijk de NSB directie een compleet plan voorstelde.
Na een bezoek van enkele deskundigen aan de Siemensfabriek in Dortmund werd besloten als eerste lijn N daarvoor om te bouwen en onder het lijncijfer 31 op de route Rochussenstraat-Boergoensevliet in dienst te stellen.
Daar het onmogelijk was om in die oorlogsjaren nieuwe trolleybussen aan te kopen, werd besloten een aantal Kromhouts uit de serie 112 t/m 132 om te bouwen als trolleybus, met welk karwei men in september 1943 in de Centrale Werkplaats in de Isaäc Hubertstraat begon. Voorlopig werden acht bussen voor ombouw bestemd, de nummers 122 t/m 129, maar in een later stadium zouden nogmaals acht bussen ingericht kunnen worden als trolleybus.
De oorspronkelijke motoren, die achterin gemonteerd waren, werden verwijderd en daarvoor in de plaats werden, bij gebrek aan geschikte bus(elektro)motoren, tractie-motoren uit de 152-176 tramserie ingebouwd. Hiervoor zijn de 155, 170 en 195 gebruikt. Deze waren van het fabrikaat Bergmann en leverden 50 KW; Siemens leverde de rest van de uitrusting, zoals de trolleyhouder met 2 geleiders, die op het dak gemonteerd werd.
Zeker is dat de 901 en 911 gereed waren en, zij het over korte afstanden, gereden hebben, dat de 912 technisch gereed was en de 913 grotendeels. De 914 stond wel gereed maar de werkzaamheden waren nog niet aangevangen.

Kromhout autobus 124 wordt in de CW Isaäc Hubertstraat omgebouwd tot trolleybus, 5-2-1944 (repro: H. Kaper)

Kromhout autobus 124 wordt in de CW Isaäc Hubertstraat omgebouwd tot trolleybus, 5-2-1944 (repro: H. Kaper)

Ten behoeve van de stroomvoorziening waren aanvullende onderstations gedacht aangezien aan de stroomlevering voor een trolleybusnet hogere eisen gesteld dienden te worden dan aan een tramnet. Niettemin werd besloten een eerste proef te doen via een aansluiting op het tramnet.
De uiteindelijke wens van de RET om de gehele stroomleverantie en onderhoud over te nemen van het GEB heeft niet tot definitieve besluitvorming geleid en heeft er bovendien voor gezorgd dat de noodzakelijke bestellingen voor de apparatuur nooit zijn uitgevoerd.
Men begon ook met de aanleg van de masten en de rijdraad op de geplande route van de Rochussenstraat, via de G.J. de Jonghweg, het Droogleever Fortuynplein, de Maastunnel, Pleinweg, Wolphaertsbocht naar de Boergoensevliet, terwijl op het terrein aan de Isaäc Hubertstraat een klein proefcircuit werd aangelegd.
De benodigde bovenleidingmasten en koperdraad waren door de bezetter onder de nodige druk geleverd door de NS, de HTM en de NZH die daardoor delen van hun eigen net moesten opgeven. Als bijzonderheid dienen van de drie types toegepaste bovenleidingmasten de achtkantige betonnen masten te worden genoemd die jaren later in Rotterdam nog zouden worden genoemd als de trolleybusmasten.

Van 2 bussen zijn foto’s bekend: Kromhout-Verheul bus 122 (trolleybus 901) en Kromhout-Allan bus 124 (trolleybus 911). Op zaterdag 6 mei 1944 werden beide bussen aan het publiek gepresenteerd bij de CWP aan de Isaäc Hubertstraat en op vrijdag 19 mei 1944 vonden er met name voor de pers over een afstand van enige meters proefritten plaats met trolleybus 911 op de Mathenesserlaan en de Rochussenstraat/Jongkindstraat.
In de weken erna zijn er enkele korte proefritten geweest, volgens getuigen zelfs op Zuid. Helaas ontbreekt elk bewijs in de vorm van foto’s daarvan.

Voor de voorziene trolleybuslijnen lagen de lijnfilms gereed.

Voor de voorziene trolleybuslijnen lagen de lijnfilms gereed.

Zo is er na 5 september 1944 door antisabotageacties van de Duitsers geen trolleybusverkeer door de Maastunnel mogelijk geweest en ontbrak op de G.J. de Jonghweg ten dele de bovenleiding.
Op het moment dat de exploitatie een aanvang zou nemen werd de leverantie van elektriciteit in Rotterdam gestaakt. Zodoende heeft er nooit daadwerkelijk een trolleybus in de reizigersdienst gereden in Rotterdam. Na de oorlog werd de bovenleiding gebruikt voor herstel en vernieuwing van de trambovenleiding en werden de elektrische installaties verkocht aan Groningen om ingebouwd te worden in de nieuwe trolleybussen serie 107-116 die daar vanaf 1949 gingen rijden. Om precies te zijn ging het hier om levering van 10 installaties, welke geplaatst zijn in de Kromhout-Verheuls nr. 107-116. De nummers 117 t/m 124 waren DAF’s met een elektrische installatie van Smit, Slikkerveer maar wel met hetzelfde model carrosserie als de 107 t/m 116. De 125 en 126 waren zelfdragende bussen van Verheul, waar ook een installatie van Smit, Slikkerveer was ingebouwd. De beide trolleybussen werden weer verbouwd tot autobussen en deden dienst tot 26-4-1951 resp. 27-6-1949.
Per 18 maart 1946 nam de oorspronkelijke lijn N het vervoer op de route Rochussenstraat-Boergoensevliet weer voor haar rekening en vanaf mei 1946 werd de verwijdering van de bovenleiding op het traject ter hand genomen.

* Meer informatie is te vinden in het boek Het Mysterie van de Rotterdamse trolleybus van Jack Levering(1994)

Voor de fotogalerij van de trolleybus klik hier.