Particulier streekvervoer

In het begin van de 19de eeuw was er nog geen behoefte aan georganiseerde vervoer in de stad. Maar wel in de regio.
Bovendien was er geen initiatief van de overheid, behalve op het regulerende vlak in de vorm van het verlenen van vergunningen.

Het ondernemerschap rukt op.
Vanaf 1821 is er al een diligence beschikbaar voor een geregelde rit naar Den Haag. Vertrek om 5 uur ’s ochtends vanaf de Sint Laurenskerk. Langs de Schie naar Overschie en Delft, waar tol betaald moest worden, dan via de Zwetheul en de Hoornbrug naar Voorschoten. Wie nog verder wilde kon ook door naar leiden en Amsterdam.
Teunis van Someren en Antony Hartzheim zijn niet de enige stalhouders die van dit vervoer hun vak hebben gemaakt.
De Groote Markt en de Binnenrotte worden de plekken waar het vervoer zich concentreert.
In de verschillende steden hadden de ondernemers al hun diensten op elkaar afgestemd. Bij de Postbrug in Den Haag ontmoet de Rotterdamse koets de Amsterdamse collega en de passagiers kunnen overstappen.
Tweemaal per dag wordt zo een dienst tussen Amsterdam en Rotterdam aangeboden.
En daar was behoefte aan, want een treinverbinding zou nog tot 1855 op zich laten wachten.
Maar er was al meer geregeld, zoals een Reglement voor de Diligence. Rijschema’s, rechten, plichten en tarieven waren daarin omschreven. Maar ook de technische staat van de koets en het reserveren en toewijzen van de 9 zitplaatsen. Honden en roken in de diligence alleen als de overige passagiers er geen bezwaar tegen hebben!

In 1826 is er al een dienst tussen Amsterdam en Brussel via Rotterdam. Ook een aansluiting naar Parijs is beschikbaar. Voor deze rit verantwoordelijk is de Antwerpse ondernemers zijn Joannes Baptist van Gend en de weduwe van P.J. Loos. Een zakelijke verbinding ontstaat; Van Gend & Loos. Maar er is meer particulier vervoer vanuit de Maasstad!

Postwagens
De Koninklijke postwagens van Louis Vermeulen en J.M. Schieder rijden vanaf 1824 naar Utrecht.
Via Krimpen aan den IJssel en Krimpen aan de Lek naar Gorinchem.
Vanaf 1827 viermaal per dag naar Den Haag en vanaf het Schielandshuis driemaal per dag naar Schiedam. Net als binnenkort luchtreizigers met naam en adres worden vastgelegd gebeurde dat in 1830 met de passagiers naar Schiedam.
Postwagenondernemer Bouricius durft het aan een directe verbinding met Groningen te starten.
Richting Amsterdam is er al enige concurrentie want vanaf 1833 starten J.P. Koens uit Den Haag en zijn Amsterdamse collega twee diensten per dag vanuit Rotterdam en omgekeerd. Maar in 1838 starten de stalhouders L. van Koppen en D.W. Veldhorst ook een dienst op dezelfde route, waarvan één zelfs in de nacht.
De al eerder genoemde postwagendienst Van Gend & Loos opent in 1837 een verbinding met Utrecht en aansluitend een nachtverbinding met Arnhem, vanwaar een directe verbinding bestaat naar Duitsland en zelfs Rusland.

Een zijdelingse overheidsonderneming is die van de gemeenten Rotterdam en Gouda welke met acht moderne diligences vanaf 1840 een dienst onderhoud tussen deze twee steden. Een onderneming met succes want per dag maken zo’n 35 personen in elke richting er gebruik van. Maar ook een ondernemer als Freerick’s in de buitengemeente Hillegersberg die een uitspanning exploiteerde, haalde in de zomermaanden vijf maal per dag met een paardenbus zijn klanten op in Rotterdam.

Het paard blijft
Hoewel in 1839 het door stoom aangedreven spoor zijn intrede deed blijkt dat vooralsnog geen concurrentie voor de paardenbussen.
Het paard blijft tot begin 1900 een belangrijk vervoermiddel. Zelfs de paardentram die in 1878 haar intrede doet, onderstreept dat feit. De overgang naar regionaal vervoer krijgt pas een nieuwe impuls wanneer naast de trein ook de stamtram haar intrede doet. De Rotterdamse Tramweg Maatschappij die in dat jaar haar intrede deed had echter meer pijlen op haar boog. De ontwikkelingen elders in het land en daarbuiten maakten duidelijk dat naast de stoomtrein ook de stoomtram aan het regionale vervoer haar steentje kon bijdragen.
Het is 9 april 1881 wanneer de eerste stoomtram in Rotterdam haar intrede doet op de lijn Rotterdam-Delfshaven. Eerst vanaf de Nieuwe Binnenweg naar de Tol bij de Lange Dijkstraat in Delfshaven door een verlenging in beide richtingen een jaar later vanuit de Van Oldenbarneveltstraat bij de Coolsingel naar de Rotterdamsche dijk bij de Koemarkt in Schiedam.

Het bereidde langzaamaan de weg voor het busvervoer tussen beide steden. Maar dat niet alleen, ook andere steden in de omgeving kwamen op deze wijze bereikbaar.
Dat zou echter toch nog tot 1920 duren.
In oktober 1920 begonnen de gebr. Buitelaar uit Waddinxveen een dienst Rotterdam-Boskoop met een Fiat bus waarmee 20 personen vervoerd konden worden. Tweemaal per dag werd via Hillegersberg, Bergschenhoek, Bleiswijk, Moerkapelle-Zevenhuizen en Waddinxveen naar Boskoop gereden.

Vrijwel gelijktijdig ontstond enige concurrentie toe de Autodienst Onderneming Rotterdam (A.D.O.R.) een lijn opende van Rotterdam via Hillegersberg en Bergschenhoek, Bleiswijk en Kruisweg naar Zoetermeer. A.D.O.R dolf echter al binnen een jaar het onderspit en de gebr. Buitelaar namen de dienst over en kregen daarvoor van de gemeente Bergschenhoek 200 gulden subsidie.
Hun autobusdienst, ook bekend als A.B.R. kreeg op 15 maart 1927 een definitieve vergunning en bleef in stand tot mei 1942 toen alle vergunningen werden ingetrokken.
Al snel volgden andere diensten zodat er in 1923 al verbindingen waren naar Schiebroek, Overschie, Oud-Beijerland, Boskoop, Leiden Capelle en Nieuwerkerk aan den IJssel.

Onderstaande lijst is een opgave aan de hand van het boek van M. Wallast; 75 jaar Autobussen in Rotterdam

	A.D.O.R. (Autodienst Onderneming Rotterdam), dir. T Confurius, JL de Regt en JD Wolff, Bergschenhoek
4-10-1920	Rotterdam-Hillegersberg-Bergschenhoek-Bleiswijk-Kruispunt, 2 wagens, (20 en 25)
	Y. Alders, Bospolderplein 4, Rotterdam
7-1-1924 1925	Rusthoflaan-Schiedam (Rozenburggerplein)Rusthoflaan-Schiedam 1 Bovy (19) + 1 Durkopp (18)
11-1-1927	concessie G.S.
20-12-1927	vergunning ingetrokken
	N.V. Autocar & Trading Cy., Den Haag, dir. A. C. Hogerwerf en A. A. Rip
4-1-1927	Zomerhofplein-Benthuizen (verg. v/h fa. Hogerwerf & Co.)
10-1-1927	dienst gestaakt
4-3-1927	concessie aangevraagd, op 29-3-1927 afgewezen
	A.VA.M. (Algemene Vlaardingsche Auto Mij.), dir. A. val. Windt
14-12-1931	Vlaardingen-Maardinger Ambacht, 2 Chevrolets (20)
12-1940	overgenomen door E.V.A.G., gelijk met de stadsdienst te Vlaardingen
	Berliet-Omnibusdienst (P. van Oort en A. van Vliet) Rotterdam
11-12-1924	Stieltjesplein-Rijsoord-Zwijndrecht, 3 Berliets (24)
2-1925	dienst gestaakt, geen standplaatsverg. Rotterdam
	I,I J. Bohré, (Autogarage Hillegonda), Straatweg 40 Hillegersberg
5-7-1923	Diergaardelaan-Hillegersberg, 2 Fords (16)
3-9-1924	vergunning ingetrokken
	G. Bouter, Ameide. Marktdienst, alleen op maandag
10-12-1928	Groote Markt-Alblasserdam-Groot Ammers-Ameide, 1 REO (18) en 1 Mason (19)
7-10-1929	overgeschreven op zoon H. A. Bouter
	Gebr. J. & B. Broere, Groot Ammers Marktdienst, alleen op dinsdag
27-10-1923	Rotterdam-Meerkerk
12-7-1927	concessie G.S. St. Janstraat-Meerkerk, 1 Dodge (16)
1-5-1928	gewijzigd in St. Janstraat-Ameide
11-6-1929	vergunning ingetrokken
	Gebr. G. & W. Buitelaar, Waddinxveen
15-10-1920	Galerij-Hillegersberg-Bergschenhoek-Bleiswijk-Moerkapelle-Zevenhuizen
	Waddinxveen-Boskoop, 2 Fiats
23-11-1920	standplaatsvergunning te Rotterdam verleend
1924	1 Fiat (23),1 Ford (16),1 Chevrolet (16),1 GMC (23)
1925	2 Latils (23),1 Chevrolet (16) en 1 GMC (23)
15-3-1927	concessie G.S. 3 Latils, 1 Chevrolet en 1 GMC
15-5-1942	vergunning ingetrokken, dienst overgenomen door Citosa
	M. val. Burg, N.V. Amogar, Emmastraat 66a, Vlaardingen
17-3-1923	Coolvest-Vlaardingen, 2 Fords (16)
16-7-1923	Coolsingel-Vlaardingen, 6 Horchs (28)
5-9-1923	vergunning ingetrokken
10-12-1923	overgeschreven op V.A.O.M.
	N.V. Autodienst Buurtverkeer, Hang 506, Rotterdam, dir. A. Breems en J. G. A. M. val. Burg
15-3-1924	Coolsingel-Maassluis, 4 Fords (16)
15-5-1924	dienst gestaakt geen standplaats te Rotterdam
	CA.B. (N.V. Expeditiebedrijf J. P. de Cock), Boompjes 65, Rotterdam
19-4-1923	Oostplein-Delft, lijn 0
1925	1 Duukopp (20), 1 Minerva (20), 1 Auto-Traction (28), 3 Renaults (19) en 3 Berliets (18)
10-2-1927	concessie G.S.
1-5-1930	Oostplein-Delft-Den Haag (C.A.B.-Z.H.A.M. combinatie), met aanvoerlijnen Waalhaven-Cools. en Kurhaus-Den Haag
24-10-1934	Oostplein-Delft-Rijswijk
11-8-1935	Oostplein-Delft (verg. naar Rijswijk ingetrokken)
17-6-1936	overgenomen door R.E.T.
27-6-1923	Mathenesserbrug-Delft, lijn M
17-10-1923	gewijzigd in Spartastraat-Delft
2-12-1924	vergunning voor deze lijn ingetrokken
	Citosa N.V., Zoetermeer, dir. J. Kok en H. W. Schippers
20-1-1930	Zomerhofplein-Zoeterneer-Benthuizen, vergunning overgenomen van W. H. de Vries, 3 Renaults (18)
4-12-1933	overgeschreven van J. Kok & H. W. Schippers op Citos"
	H. van Dam, Autodienst De Halve Maen, Dorpsstraat, Overschie
28-8-1923	Schiedam-Kethel, 1 Ford (16)
6-9-1927	concessie G.S., 1 Spyker
3-2-1930	concessie Schiedam-Overschie
30-11-1934	concessie Molenlaan-Hillegersberg-Overschie
28-8-1938	overgenomen door R.E.T.
	F. Dirkzwager, Heerjansdam
5-4-1923	Groote Markt-Heerjansdam, 1 Ford (16)
1925	Groote Markt-Heerjansdam, 1 Ford (16) en 1 White (20)
11-4-1927	concessie G.S., 1 White (20) en 2 Miesse's (18 en 22)
1940	gewijzigd in Oranjeboomstraat-Heerjansdam
7-6-1941	overgenomen door R.A.G.O.M.
	B. Edelenbosch, Benthuizen
28-3-1922	Zomerhofplein-Leiden, 1 wagen
18-5-1923	vergunning ingetrokken, slechts kort gereden
	C. Th. vd. Ende (N.V. vd. Ende's Autobusmij.), Schiedam, West-Frankenlandschestraat 27
25-8-1923	Kral. Plasbaan-Schiedam, 2 Fords
1925	Kral. Plaslaan-Schiedam, 2 Latils (16), 3 DDB (21)
11-1-1927	concessie G.S., 1 Latil (29), 1 Graham Bros. (19), 2 DDB (32)
27-9-1927	dienst tijdelijk gestaakt
27-12-1927	dienst hervat van Coolsingel naar Schiedam, 2 M.B. (15)
16-1-1928	Coolsingel-Schiedam, 4 Mercedes-Benz (15)
11-6-1929	eindpunt Schiedam gewijzigd in Aleidastraat
10-8-1931	eindpunt Schiedam gewijzigd in Frans Halsplein
28-1-1941	overgeschreven op R.E.T., 22-7-1940 gestaakt
	N.V. E.VA.G. Willem Beukelszoonstraat 64, Vlaardingen
22-6-1923	Coolsingel-Vlaardingen
1924	Coolsingel-Vlaardingen, 2 DDB (40), 5 Renaults (35)
1925	Coolsingel-Vlaardingen, 4 DDB (28-29-28-31), 3 Renaults
1-4-1926	Coolsingel-Vlaardingen-Maassluis
5-5-1926	overname M.A.V.O. (Maasland)
1-8-1926	overname M.A.O.O. (Maassluis)
22-2-1927	concessie G.S. voor diensten Coolsingel-Vlaardingen en Coolsingel-Maassluis-Maasland, met de wagens: 1 Unic (18), 2 Panhards (19, 31), 3 Renaults (18-32-32), 5 De Dion-Boutons (28 en 31)
30-5-1940	lijn ingekort tot Schiedam-Vlaardingen
1940	overname aandelen V.A.O.M. en A.V.A.M.
1-1-1941	lijndienst overgenomen door R.E.T.
28-3-1923	Diergaardelaan-Overschie, 1 Büssing, 1 Ford, 1 Hansa-L (waarschijnlijk reeds in 1922 gestart)
24-8-1923	vergunning ingetrokken
3-5-1923	Oranjeboomstraat-Zwijndrecht, 2 wagens
18-7-1923	vergunning ingetrokken
11-2-1929	concessie Rotterdam-Hillegersberg-Schiebroek geweigerd
	Gebr. van Gog, (O.A.O.M.), Capelscheweg 20, Capelle aan den IJssel
18-5-1923	Oostplein-Nieuwerkerk-Gouda, 2 Fords (16) `-
13-3-1924	tweede standplaats aan Admiraliteitskade, 4 Fords (16)
1925	Oostplein-Gouda, 1 GMC (16),1 Latil (20)
29-3-1927	concessie G.S., 3 DDB (20-20-24), 2 Latils (19-21)
25-1-1928	Oostplein-Gouda, 4 DDB en 1 Latil
11-6-1929	Oostplein-Capelle aan den IJssel (Capelseweg)
14-10-1929	deze laatste concessie weer ingetrokken
4-3-1930	eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oostzeedijk
1940	eindpunt Rotterdam verplaatst naar Jericholaan
1923	Oostplein-Oud Verlaat-Zevenhuizen, 1 Ford (16)
29-3-1927	concessie G.S. voor deze lijn, 2 DDB (20)
1940	dienst gestaakt
1934	Oostzeedijk- Nieuwerkerk aan den IJssel (v/h De Ster)
1940	eindpunt verplaatst naar Jericholaan en dienst verlengd naar Zevenhuizen '
1944	dienst gestaakt
	G. v.d. Graaf
14-12-1931	concessie G.S. Terbregge-Schiedam, 4 wagens
1-11-1932	vergunning ingetrokken
	J. Groenewoud
21-3-1923	Rotterdam-'s-Gravendeel+ moest nog standplaats in Rotterdam aanvragen!
	Gebr. de Haan, Alblasserdam (E.A.A.G.= eerste Alblasserdamsche Auto garage)
19-1-1924	Coolsingel-Nieuwe Veer-Alblasserdam, 1 Ford (16), later 2 Benz en 2 REO's
29-8-1924	vergunning ingetrokken
	F. v.d. Hatert, wed. M. v.d. Werken, Herlaerstraat 19, Rotterdam
30-6-1921	Zomerhofplein-Hillegersberg, 1 wagen (40)+ alleen gedurende de zomermaanden op woe., za. en zondag
18-7-1922	zelfde vergunning wederom verleend
	N.V. Handelmij. "Hibex", Mauritsweg 3, Rotterdam
12-9-1922	Zomerhofplein-Schiebroek, 1 wagen (20)
4-7-1923	gewijzigd in Diergaardelaan-Schiebroek
8-2-1924	vergunning ingetrokken
	N.V. Autodienst "Hoeksche Waard", Oud-Beyerland, dir. W. Visser, Azn., later de heer Kleybergen
2-1922	Groote Markt-Oud Beyerland, 2 Fords (16)
16-5-1923	standplaatsvergunning Groote Markt verleend
1924	Groote Markt-Oud Beyerland, 5 Fords (16)
10-1924	dienst gestaakt
16-5-1923	Groote Markt-Numansdorp
29-11-1923	gewijzigd in Boompjes-Numansdorp
10-1924	dienst gestaakt
	fa. A. C. Hogerwerf & Co., Benthuizen
16-7-1926	Zomerhofplein-Benthuizen (v/h W. Schuddebeurs)
4-1-1927	overgeschreven op Autocar & Trading Cy., Den Haag
	Gebr. C. & W. Hoogervorst, Berkel (H.A.B.)
31-7-1923	Zomerhofplein-Berkel, 2 Fords (16)
1925	Zomerhofplein-Berkel,1 G.M.C. (22)
13-4-1926	vergunning ingetrokken
	W. Hoogwerf
24-5-1923	Rotterdam-Brielle, verdere gegevens onbekend
	A. van Iperen & K. val. Wal, Schoonhoven
4-4-1923	Oostplein-Schoonhoven, marktdienst op ma. en dinsdag
25-6-1923	vergunning ingetrokken, wagen afgekeurd!
	A. van Iperen, Schoonhoven Marktdienst alleen op dinsdag
25-5-1927	St. Janstraat-Schoonhoven-Lopik, 1 Chevrolet (15)
1940	heeft in ieder geval tot 1940 gereden
vanaf 1941	V.A.V.O., tot ± 1955 gereden als V.A..O.
	A. de Jong, Groene Zoom 220, Rotterdam (Z.A.O.O. = Zwijndrechtsche Auto-Omnibus Ond.) later Z.A.B.O. = Zwijndrechtsche Autobus Onderneming
5-4-1924	Stieltjesplein-Zwijndrecht, 4 Fords
1925	Stieltjesplein-Zwijndrecht, 4 Bovy's (24),1 Latil (28)
11-4-1927	concessie G.S. Stieltjesplein-Rijsoord-Zwijndrecht
26-9-1933	overgeschreven op N.V. ,Z.A.B.O.
11-4-1927	concessie G.S. Stieltjesplein-Dordrecht
26-9-1933	overgeschreven op N.V. Z.A.B.O.
11-4-1927	concessie G.S. Stieltjesplein-H.l. Ambacht
26-9-1933	overgeschreven op N.V. Z.A.B.O.
5-8-1929	eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oranjeboomstraat
	W. van Kassel
1-4-1924	Kralingsche Plaslaan-Boskoop
23-5-1924	gewijzigd in Hoflaan-Boskoop
29-8-1924	vergunning ingetrokken, slechts kort gereden
	Joh. Koevoets, Stationsweg B 135b Sliedrecht
16-5-1923	Groote Markt-Zwijndrecht, 2 Fords (16)
8-8-1923	vergunning ingetrokken, slechts kort gereden
	L. Korpel, Middelharnisschestraat 35, Schiedam (later gebr. Jan en Jacob Korpel)
17-12-1923	Diergaardelaan-Schiedam (Rozenburgerplein), 1 Ford
1926	Diergaardelaan-Schiedam (Rozenburgerplein), 3 Brockway's (20)
11-1-1927	concessie G.S. 3 Brockway's (20)
28-2-1928	uitbreiding met 1 REO, evenals op 19-3 en 13-8-'28
5-3-1930	failliet verklaard
3-6-1930	vergunning ingetrokken
4-3-1931	overgeschreven op N.V. Luxe
	G. J. Kreffer, Gerrit val. Lindestraat 80, Rotterdam
6-6-1923	Coolsingel-Hillegersberg-Terbregge,1 Ford + 1 ? (30)
23-10-1933	vergunning ingetrokken, heeft wel gereden.
	Van der Laar1923
1923	Stieltjesplein-Zuiland, nadere gegevens ontbreken
	C. Laban & H. Mourik, Wijk 91a, Poortugaal (Autodienst , Maasoord")
5-5-1923	Groote Markt-Poortugaal, 2 Fords (16)
1-11-1924	vergunning ingetrokken
	H. Mourik (Autodienst Radio), Poortgaal
1-12-1924	Groote Markt-Poortugaal, 2 Fords (16)
1925	Groote Markt-Poortugaal, 2 Minerva's (24),1 Durkopp (18)
2-12-1926	vergunning ingetrokken
30-3-1927	failliet verklaard, waarop nieuwe aanvraag door Ged. Staten op 2-5-1927 werd afgewezen
	D. van Leeuwen, (E.S.A.O.D. = Eerste Schiedamsche Auto-Omnibus Dienst), Singel 140, Schiedam
16-7-1923	Diergaardelaan-Schiedam, 3 Fords (16)
1925	Diergaardelaan-Schiedam, 1 Spijker, 2 Renaults (18), 4 Bovy's (24)
11-1-1927	concessie G.S., 2 Renaults (18), 6 Bovy's (24) en 1 Spyker (18)
3-6-1930	vergunning ingetrokken
4-3-1931	overgeschreven op N.V. Luxe
	J. C. val. Linde, Zuidzijde, Nieuw Beyerland
24-1-1924	Stieltjesplein-Zuid Beyerland 2 Fords (16)
17-5-1927	concessie G.S. (via Numansdorp), 1 Berliet (18)
11-6-1929	eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oranjeboomstraat
13-3-1936	vergunning ingetrokken
17-5-1927	concessie G.S. Stieltjesplein-Zuid Beyerland, via Barendrecht-Oud Beyerland
4-3-1936	vergunning ingetrokken
	N.V. Autodienst Luxe, dir. A. Kleinjan & C. Hartkoorn
4-3-1931	Diergaardelaan-Schiedam
3-10-1934	overgenomen door R.E.T.
	MA.O.O. (Maassluissche Auto-Omnibus Onderneming), dir. P. C. Brokx
6-1924	Coolsingel-Maassluis, 1 Ford (16)
1925	Coolsingel-Maassluis, 1 Ford, 1 GMC,1 Dodge,1 Diirkopp
1-8-1926	overgenomen door E.V.A.G./V.A.O.M. combinatie
14-9-1926	vergunning P. Brokx ingetrokken
	MA.V.O. (Maaslandsche Auto Vervoer Onderneming), dir. S. Noordam
22-1-1924	Diergaardelaan-Maasland, 2 Chevrolets
22-5-1924	gewijzigd in Hooge Boomen-Maasland
30-6-1924	vergunning ingetrokken, daarna eindpunt bij een garage in de Ammanstraat
1925	Ammanstraat-Maasland, 2 Unics
6-5-1926	overgenomen door E.V.A.G./V.A.O.M. combinatie
	G. Matser & D. Mars, De Rijp
7-8-1934	Diergaardelaan-Amsterdam nachtdienst tussen 0.00 en 7.00 uur
	M.E.G.GA. (Maatschappij tot Exploitatie van Goede en Goedkope Autobusdiensten) dir. C. Ravesteyn
30-11-1921	Oostplein-Capelle aan den IJssel, 1 Büssing
1922	Oostplein-Capelle aan den IJssel, 2 Fords
1924	Oostplein-Capelle aan den IJssel, 4 Fords (16), 3 Renaults (35)
14-3-1927	concessie G.S.
18-2-1930	eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oostzeedijk
16-3-1942	overgenomen door R.E.T.
3-11-1922	Oostplein-Schaardijk (Kralingsche Veer)
16-3-1942	overgenomen door R.E.T.
1923	Oostplein-Lekkerkerk (postdienst)
14-3-1927	concessie G.S.,1 GMC (20)
14-10-1929	vergunning ingetrokken
	A. Munnik (J. C. Weseman & W. de Deugd), Brouwerstraat 1. Schiedam
4-8-1923	Diergaardelaan-Schiedam Station 3 Fords (16)
9-5-1924	vergunning overgeschreven op A. Munnik alleen
11-1-1927	concessie G.S. 4 Dodge's (19)
1-11-1927	dienst tijdelijk gestaakt omdat Brockway-dienst haar wagens terugtrok
22-11-1927	dienst hervat met 2 Bovy's (20 en 24)
13-12-1927	derde Bovy ingezet
16-1-1928	vierde Bovy ingezet
27-8-1928	concessie vernieuwd, 4 Brockway's + 1 res. Bovy
16-7-1928	vennootschap met D. van Leeuwen
30-7-1929	vergunning ingetrokken
21-2-1930	intrekkingsbesluit door Kroon vernietigd
10-2-1937	vergunning weer ingetrokken in verband met tarief
11-11-1937	besluit eveneens door Kroon vernietigd
21-6-1939	overgenomen door R.E.T.
	NA.D. Noorder AutobushDienst, Kootschekade 8, Hillegersberg, C.A. Breur (T.O.D.)
7-2-1933	Galerij-Terbregge, vergunning v/h K de Bruin Sr., 13 GMC's, 1 Minerva en 1 Chenard et Walcker
1934	Galerij-Terbregge, lijn T, 16 GMC's en idem
1-6-1937	overgenomen door R.E.T.
15-8-1937	vergunning overgeschreven op R.E.T.
7-2-1933	Galerij-Schiebroek, lijn S
1-7-1940	gewijzigd in Station DP-Schiebroek
1-1-1941	overgenomen door R.E.T.
1933	Galerij-Bergpolderplein, lijn U, gewijzigd per
25-3-1935	Galerij-Ericaplein, lijn R
1-6-1937	overgenomen door R.E.T.
9-8-1937	vergunning ingetrokken
	J. Nobels
21-3-1924	Oranjeboomstraat-Zwijndrecht
29-8-1924	vergunning ingetrokken, slechts kort gereden
	F. Notenboom
15-4-1924	Oranjeboomstraat-Zwijndrecht
6-6-1924	vergunning ingetrokken
	N.V. val. Pol's Handelshuis (OmnibusMij Ijsselmonde)
13-4-1923	Groote Markt-Ridderkerk
5-10-1923	overgeschreven op R.A.G.O.M.
	A. Polak, Bloemfonteinstraat 89, Rotterdam
25-1-1924	Vredenoordplein-Barendrecht
7-4-1926	vergunning ingetrokken na november 1925 niet meer gereden
	R.A.G.O.M. (Ridderkerksche Auto Garage en Omnibus Mij.), Ridderkerk, dir. G. Groenenboom
5-10-1923	Groote Markt-Ridderkerk
1924	Groote Markt-Ridderkerk, 8 Fords (16),1 Spyker (22)
1925	Groote Markt-Ridderkerk, 5 Bovy's (24), 2 Spykers (22)
10-5-1927	concessie G.S., 6 Bovy's en 2 DDB's (20)
12-8-1936	doortrekking naar ,Nieuwe Veer"
1939	weer ingekrompen tot Ridderkerk, lijn 2
1940	eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oosterkade
1942	eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oranjeboomstraat
10-5-1927	Groote Markt-IJsselmonde-Bolnes-Slikkerveer-Ridderkerk eveneens gereden tot 1942, lijn 1
1936	Groote Markt-IJsselmonde-Café Sport-Groote Markt ringlijn, lijn 3, gereden tot 1942
5-7-1936	Oranjeboomstraat-Rijsoord-H.I. Ambacht-Zwijndrecht-Dordrecht (ex Z.A.B.O.)
23-9-1938	overschrijving van concessie voor deze lijn van Z.A.B.O. op R.AG.O.M. en wijziging eindpunt in Groote Markt, lijn 12
5-1-1939	Zwijndrecht-Dordrecht via nieuwe brug i.p.v. veer
1940	eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oosterkade
1942	eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oranjeboomstraat
5-6-1937	Oranjeboomstraat-Rijsoord-Zwijndrecht (ex Z.A.B.O.), lijn 6, verder als lijn 12 tot 1942
5-6-1937	Oranjeboomstraat-Rijsoord-Oostendam-H.I. Ambacht (ex Z.A.B.O.)
23-9-1938	concessie overgeschreven van Z.A.B.O. op R.A.G.O.M., route gewijzigd in: Ridderkerk-Oostendam- H.I. Ambacht-Zwijndrecht, lijn 9, in feite een geheel nieuwe lijn
1937	Groote Markt-West IJsselmonde-Kreekweg-Groote Markt ringlijn, lijn 4
11-8-1939	Sneldienst Groote Markt-Ridderkerk, via Rijksweg 16
1940	eindpunt gewijzigd in Oosterkade
1942	eindpunt gewijzigd in Oranjeboomstraat
27-4-1942	overname van R.T.M.-lijn Rotterdam-Zwijndrecht
	Reederij op de Lek
1939	Oosterkade-Alblasserdam-Kinderdijk
1942	ontstaan van Twee Provinciën
	C. M. Renirie & L. P. Boers (R. & B. ), Agniesestraat 87, Rotterdam
27-10-1922	Oostplein-Nieuwerkerk aan den IJssel
1924	Oostplein-Nieuwerkerk aan den IJssel, 2 Fords (16), 1 Martini (25)
18-10-1924	overgeschreven op L. P. Boers alleen (Kortekade 80a)
1925	Oostplein-Nieuwerkerk aan den IJssel, 2 GMC's (13)
2-7-1926	overgeschreven op N.V De Ster
	C. Rietdijk & G. Schouten, Poortugaal
15-5-1923	Groote Markt-Poortugaal
1924	Groote Markt-Poortugaal, 4 Fords (16),1 Hansa-Lloyd (22)
11-9-1925	overgenomen door R.T.M.
	R.T.M. (Rotterdamsche Tramweg MIJ.), Rosestraat 3a, Rotterdam, dir. ir. A. Kuiper
11-9-1925	Groote Markt-Poortugaal (ex Rietdijk & Schouten), 1 DDB (18) en 1 Hansa-Lloyd (16)
30-5-1927	concessie G.S., 1 DDB (18), 3 Benz (21)
1942	dienst gestaakt
12-7-1926	Groote Markt-Pernis (ex Speelman)
30-5-1927	concessie G.S.,1 DAAG (19),1 Unic (23)
15-7-1935	overgeschreven op R.E.T. (annexatie Pemis)
30-5-1927	concessie G.S., Stieltjesplein-Zwijndrecht
1-2-1928	dienst geopend, 3 Benz (21)
2-8-1929	eindpunt verplaatst naar Entrepotstraat
10-6-1940	dienst gestaakt
27-4-1942	overgenomen door R.A.G.O.M.
30-5-1927	concessie G.S. Groote Markt-Oud Be erland, 2 Benz
1-3-1930	overname dienst W. Visser Azn. op zede traject
1-6-1941	dienst gestaakt
17-4-1933	Entrepotstraat-Barendrecht
15-4-1934	dienst opgeheven
19-5-1933	Rosestraat-Rockanje (Road-Railer), 1 Karrier
11-7-1934	dienst opgeheven
29-11-1937	Entrepotstraat-Strijen
10-6-1940	dienst gestaakt
	N.V. Auto-Omnibusdienst Rijsoord, Rijsoord dir. B. de Koning
2- -1923	Groote Markt-Rijsoord, 1 Ford (16)
11-4-1923	Groote Markt-Rijsoord, 2 Fords (16)
9-6-1923	oprichting der N.V.
1925	Groote arkt-Rijsoord, 3 Fords (16), 1 Renault, 1 Latil
7-1925	overgenomen door A. de Jong (Z.A.O.O.) Groote Markt-Rijsoord-Zwijndrecht
19-3-1926	eindpunt Rotterdam gewijzigd in Stieltjesplein
16-12-1926	naam veranderd in N.V. Z.A.B.O., zie aldaar
	Schiedamsche Brockway Bus Mij., directie M. val. Wal, Heemstede
1926	Van september tot november 1926 gereden op concessie van J. val. Spek op de lijn Galerij-Terbregge
1930	Van maart mei 1930 gereden op concessies van gebr. Korpel en D. van Leeuwen op de lijn Diergaardelaan-Schiedam. Concessie-aanvragen voor eigen diensten geweigerd.
	W. Schuddebeurs, Dorpsstraat 142,Benthuizen
29-1-1923	Zomerhofplein-Benthuizen,1 Ford (16)
1924	Zomerhofplein-Benthuizen, 2 Ford (16)
16-7-1926	overgeschreven op fa. Hogenverf & Co.
	M. Speelman, Ring 54, Pernis
19-5-1923	Coolvest-Pernis
24-8-1923	gewijzigd in Groote Markt-Pernis
1924	Groote Markt-Pernis, 4 Fords (16)
5-10-1925	overgeschreven op C.V. Pernissche Autobusdienst 1 Berliet (18),1 Hansa-Lloyd (16),1 Vermorel (16)
28-6-1926	overgenomen door R.T.M.
	J. val. Spek & J. van Drunen, Linker Rottekade 321, Hillegersberg
13-6-1924	Pijnackerplein-Hillegersberg
13-6-1924	's-Gravenweg-Terbregge
3-10-1924	beide vergunningen ingetrokken en vervangen door Galerij-Terbregge )Molenlaan
6-2-1926	overgeschreven op J. val. Spek & K. de Bruin sr. Galerij-Terbregge, 2 Hansa Lloyds (17)
14-12-1926	overgeschreven op K. de Bruin sr. alleen, zie T.O.D.
1926	Galerij-Schiebroek,1 Berliet (18)
	A. Stam, Montfoort
19-11-1923	Rotterdam-Montfoort, nadere gegevens ontbreken
	N.V. Autobusondememing De Ster
2-7-1926	Oostplein-Nieuwerkerk aan den IJssel, 2 GMC's (13)
8-3-1927	concessie G.S., 3 Studebakers (21)
6-12-1927	eindpunt Nieuwerkerk gewijzigd van Kerklaan in Dorpsstraat
4-3-1930	eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oostzeedijk
1934	overgenomen door gebr. van Gog, Capelle a/d IJssel
	T.O.D. (Terbregsche Omnibus Dienst), der. K. de Bruin sr., Kootsekade 8 Hillegersberg
14-12-1926	Galerij-Terbregge en Galerij-Schiebroek, 3 Berliets (18), Rochet-Schneiders (22)
10-2-1927	concessie G.S. voor beide lijnen
1931	samenwerking met C. A. Breur, 3 Minerva's (24-24-28) en 1 Chenard-Walcker bustrein voor 48 personen
27-6-1932	toestemming voor Galerij-Bergpolderplein, ingelast in de dienst Galerij-Schiebroek, 11 GMC's, 1 Minerva en 1 Chenard et Walcker
7-2-1933	overgeschreven op N.A.D., der. C. A. Breur
	J. W. Ulrich, Hoogstraat 76c, Rotterdam
16-8-1924	Dirk Smitsstraat-Delft, 2 Renaults )geen standplaatsvergunning, vertrek uit garage'
	VA.O.M. (N.V. Vlaardingsche Auto-Omnibus Mij.), Schiedamscheweg 101, Vlaardingen, M. v.d. Burg
17-9-1923	datum van oprichting der N.V.
10-12-1923	overschrijving verg. M. val. Burg op V.A.O.M.
1924	Coolsingel-Vlaardingen, 6 Horchs (28)
1925	Coolsingel-Vlaardingen, 4 DAAG's (29), 2 Horchs,1 Thomycroft
1-4-1926	Coolsingel-Vlaardingen-Maassluis
1-6-1926	doortrekking naar Maasland
22-2-1927	concessie G.S., Coolsingel-Vlaardingen en Coolsingel-Maassluis-Maasland 7 DAAG's (29),1 Unic,1 Thornycroft (29)
1940	aandelen overgenomen door E.V.A.G.
15-5-1940	dienst Maassluis-Maasland gestaakt
30-5-1940	Coolsingel-Vlaardingen gestaakt
1-1-1941	Vlaardingse dienst overgenomen door R.E.T.
31-12-1941	liquidatie der N.V.
	I. Vermaat, Straatweg 330, Nieuw-Helvoet
4-7-1923	Oostplein-Nieuw Helvoet,1 Ford (16)
5-10-1925	vergunning ingetrokken
	W. Visser, Azn., Oostdijk 151, Oud Beyerland
10-1922	Groote Markt-Oud Beyerland, 2 Fords (16)
4-4-1923	standplaatsvergunning Rotterdam voor diensten Groote Markt-Oud Beyerland/Numansdorp
21-6-1927	concessie G.S. Groote Markt-Oud Beyerland, 3 DDB's (18)
1-3-1930	overgenomen door R.T.M., waarmee al jaren een nauwe samenwerking bestond
	W. de Vries, Zoetermeer
25-5-1923	Zomerhofplein-Bergschenhoek-Berkel-Zoetermeer-Benthuizen, 1 Renault (20) en 1 Ford (16)
1925	Zomerhofplein-Bergschenhoek-Berkel-Zoetermeer-Benthuizen, 2 Renaults (18)
29-3-1927	concessie G.S., 3 Renaults (18)
20-1-1930	overgeschreven op J. Kok te Zegwaard en H. W. Schippers te Den Haag
	W.S.M. (Westlandsche Stoomtramweg
15-5-1942	Rotterdam D.P.-Delft, overgenomen van de R.E.T.
1-9-1942	dienst gestaakt
	ZA.B.O. (Zwijndrechtsche Autobus Onderneming), v/h der. A. de Jong
26-9-1933	Oranjeboomstraat-Rijsoord-Zwijndrecht
26-9-1933	Oranjeboomstraat-Rijsoord-Zwijndrecht-Dordrecht
26-9-1933	Oranjeboomstraat-Rijsoord-Oostendam-H.I. Ambacht
5-6-1937	diensten gereden door R.A.G.O.M., nog op Z.A.B.O.-concessies
23-9-1938	overgeschreven op R.A.G.O.M.
	Z.H.A.M. (N.V. Zuid-Hollandsche Autohandel Mij.), Den Haag
27-12-1926	Waalhaven-Coolsingel. . Den Haag-Scheveningen
1-5-1930	combinatie C.A.B.-Z.H.A.M., aandelen overgenomen door H.T.M. Oostplein-Overschie-Delft-Rijswijk-Den Haag, met als aan- en afvoerlijnen Waalhaven-Coolsingel en Scheveningen (Kurhaus)-Den Haag
24-10-1934	Waalhaven-Den Haag (KLM-gebouw Hofweg), alleen voor luchtreizigers en bezoekers vliegveld Waalhaven
1-3-1935	dienst opgeheven en overgenomen door de KLM met eigen materiaal en taxi's
	M. Zevenbergen
2-6-1923	Nassaukade-Zuidland
7-9-1923	vergunning ingetrokken, slechts enkele weken gereden

De RTM
Anders lag het initiatief op de Linker Maasoever waarvan de RTM vanaf dat jaar in aanvulling op de stoomtramlijnen, diensten richting de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden begon.
De eerste lijn naar de eilanden, de Hoekse Waard, werd in 1898 geopend. Een smalspoorlijn, net zoals alle andere die vanuit de Rosestraat richting eilanden vertrokken.

Net als in het stadsvervoer waren er talloze particuliere die na het verkrijgen van een vergunning met eigen of geleend geld een bus kochten waarna de exploitatie van start kon gaan. Aan de hand van de verstrekte vergunningen wordt echter ook duidelijk dat er de nodige gegadigden de financiering niet rond konden krijgen, waarna de vergunning al weer snel werd ingetrokken.
Maar ook bevonden zich een aantal ‘sterke’ ondernemingen in de lijst met exploitanten.
Zoals de N.V. Maatschappij tot Exploitatie van Goede en Goedkope Autobusdiensten, beter bekend als M.E.G.G.A. uit Capelle aan den IJssel.

Hoewel de naam MEGGA nog steeds bestaat in de vorm van een touringcaronderneming uit Sliedrecht, werden de lijndiensten definitief gestaakt toen in de oorlogsjaren de RET de laatste lijn Rotterdam-Capelle inclusief personeel en bussen overnam en deze vanaf 1 mei 1942 onder de letter E ging exploiteren.
Een andere bekende naam is die van ‘De Ster’ die vanaf 2 juni 1926 een lijn tussen Nieuwerkerk en het Oostplein opende. Eind 1934 nam het busbedrijf Van Gog de Ster over (zie het aparte artikel).

De zuidkant
Richting het zuiden begon ook de vervoersstroom op gang te komen.
Autobusdienst Hoeksche Waard verzorgde de verbinding tussen de Groote Markt en Oud-Beyerland.
Onenigheid binnen de directie verzorgde zelfs twee verbindingen die elkaar beconcurreerden.
Het was tevens de periode dat de RTM met het eigen busbedrijf startte (zie het artikel over de RTM).
Ondernemer Dirkzwager opende in 1924 een dienst vanaf de Groote Markt naar Heerjansdam. Een dienst die tot 1941 zou blijven bestaan waarna de R.A.G.O.M. de route zou overnemen.
De R.A.G.O.M. had zich in de jaren daarvoor al ontwikkeld tot een belangrijke speler in dat gebied met tevens verbinding naar Ridderkerk en Zwijndrecht.
In 1925 ontstond de Z.A.B.O. uit een fusie van de Auto-omnibusdienst Rijsoord en de lijn Stieltjesplein-Tuindorp die later was uitgebreid naar Zwijndrecht. In 1927 werden concessies verleend voor lijnen naar Zwijndrecht, Dordrecht en Hendrik Ido Ambacht. In 1933 trok oprichter De Jong zich terug en startte een eigen onderneming, nog steeds een van de grootste touringcar ondernemingen van ons land.In 1938 werd de Z.A.B.O. door de R.A.G.O.M. overgenomen.

Maar ook de oostkant van Rotterdam werd niet vergeten en vanaf 1923 werden ook de plaatsen ten oosten van Krimpen aan den IJssel bereikt, tot Meerkerk toe en in 1928 zelfs naar Ameide.
In augustus 1923 verzorgden al 28 buitenlijnen met 64 bussen het vervoer.

Schiedam
De verbinding met Schiedam is altijd een bijzondere geweest. Vanaf het moment dat de stoomtram de verbinding met Rotterdam ging verzorgen waren er veel passagiers. Zeker toen daar in december 1906 de elektrische tram voor in de plaats kwam.
Toen dan ook de mogelijkheden om over de weg een snelle verbinding aan te bieden beschikbaar kwamen, waren het ook daar verschillende ondernemers die een lijn wilden exploiteren.
Zo kwamen er in 1923 drie diensten in bedrijf; de E.S.A.O.D. vanaf de Diergaardelaan, A. Munnik ook vanaf de Diergaardelaan en V.d. Ende die vanaf de Kralingsche Plaslaan via de Burg. Meineszlaan naar Schiedam. Eind 1923 kwamen er nog twee bij en bovendien namen de diensten vanuit Vlaardingen en Maasluis ook nog passagiers van en naar Schiedam mee.
De E.V.A.G./V.A.O.M. combinatie van twee ondernemers uit Vlaardingen zorgde voor een stevige concurrentie met een kwartierdienst. Bovendien namen zij nog twee andere ondernemingen uit Maassluis over, de M.A.V.O. en de M.A.O.O.

De concurrentie die de R.E.T.M. ondervond van de particuliere busbedrijven leidde ertoe dat drie vergunningen op 3 juni 1930 werden ingetrokken. De twee resterende bedrijven zagen een faillissement naderen en richtten samen de autobusdienst ‘Luxe’ op.
Het duurde nog vier jaar tot 10 december 1934 toen de R.E.T. dit bedrijf door financiële problemen geplaagd, overnam waarna nog twee particuliere vervoerders overbleven die na veel strijd om vergunningen achtereenvolgens in 1939 en 1941 ook door de RET werden overgenomen.

Hillegersberg
Eenzelfde strijd vond plaats op het traject naar Hillegersberg.
Na enkele mislukkingen door wat kleine ondernemers startte de Terbregse Omnibus Dienst eind 1926 die na het verkrijgen van de vergunning op 10 februari 1927 een ernstige concurrent werd voor de tramlijnen 14 en 23. Breur, de toenmalige eigenaar van de T.O.D. kreeg bovendien met medewerking van de gemeenten Schiebroek, Hillegersberg en Terbregge ook een vergunning voor een lijn naar Schiebroek, waarmee de plannen van de R.E.T. voor de doortrekking van lijn 23 in de ijskast verdwenen. In 1937 werd na besprekingen tussen de R.E.T. en de T.O.D. toch besloten de lijnen naar Hillegersberg en Terbregge aan de R.E.T. over te dragen. De lijn naar Schiebroek bleef bij de T.O.D. tot 1941 toen ook deze lijn bij de R.E.T. terecht kwam.

Delft
Met de overname van de C.A.B. in 1936 werd de R.E.T. ook buiten de regio actief. De door de C.A.B. geëxploiteerde lijn naar Delft was al sinds 1923 in bedrijf en in 1930 gecombineerd met de Z.H.A.M. Toen de Haagse Tramweg Maatschappij hiervan de aandelen in handen kreeg werd de lijn Oostplein-Den Haag ingesteld en werden als aanvoerlijnen de trajecten Waalhaven-Coolsingel en Scheveningen-Den Haag gebruikt.
Uiteindelijk namen de HTM en de KLM in 1935 de lijn met KLM-materieel over en de RET ging per 1 juli 1936 het traject naar Delft verzorgen.

Vergunningen
Wanneer op 14 juni 1926 de Wet op de Openbare Middelen van Vervoer wordt aangenomen is er voor de busondernemingen in het streekvervoer werk aan de winkel. Buspersoneel werd gekeurd en bij de provincie waar het traject in werd gereden moesten de vergunningen worden aangevraagd.
Ook werd het verboden om in de stad passagiers te vervoeren, een regel waar door het ontbreken van controle op alle mogelijke manieren de hand mee werd gelicht.

Gedeputeerde Staten van de provincie trokken per 15 februari 1937 de teugels strakker aan. De uitgifte van de vergunningen voor intercommunale diensten werd overgedragen aan de Commissie Vergunningen Personenvervoer (C.V.P.) en werd in handen gelegd van de Rijksverkeersinspectie.
Een ander belangrijk keerpunt in de geschiedenis van het streekvervoer is de concentratie in het busvervoer die in 1942 door de bezetter plaatsvond.
Alle intercommunale vergunningen werden ingetrokken waaronder die van de oudste dienst uitgevoerd door de gebr. Buitelaar. Citosa kreeg de nieuwe vergunning voor het traject Rotterdam-Boskoop.

Oorlog
De oorlog veranderde niet alleen de wetgeving maar ook de omstandigheden waaronder het streekvervoer moest opereren. Want praktisch gezien was het voor het streekvervoer, zoals dit bekend was, einde verhaal.
De R.E.T. was naast heel veel eigen materiaal ook de vijf overgenomen bussen van de firma De Munnik kwijt.
Dubbele lijnen op een route werden al snel verboden waardoor de firma Van der Ende op 22 juli 1940 de dienst op Schiedam moest staken. Wel kon in samenwerking met de R.E.T. het traject Koemarkt-Rembrandtlaan-station Schiedam worden gereden waarvoor V.d. Ende één bus leverde.
De N.A.D. / T.O.T. kon op de lijn naar Schiebroek de dienst hervatten maar schakelde vanwege de brandstofschaarste op 28 augustus over op houtgas, waarvoor een aanhanger achter de bus werd gekoppeld. Op 12 december werd de lijn door de R.E.T. overgenomen, inclusief de 6 zo goed als nieuwe Chevrolet autobussen. Hetzelfde gebeurde met de interlokale lijnen in Schiedam en Vlaardingen welke door de R.E.T. werden overgenomen. Met de E.V.A.G. in Vlaardingen werd in opdracht van de C.V.P. een samenwerkingsovereenkomst gesloten en per 16 maart 1942 werd de M.E.G.G.A. uit Capelle a/d IJssel inclusief, garage, bussen en personeel overgenomen.

 

De in de oorlog ingezette sanering van het streekvervoer door het intrekken van vergunningen, gevoegd bij de problemen van brandstofschaarste en het wegvoeren van vele autobussen naar Duitsland had zijn gevolgen.
Bovendien vervoerde de R.E.T. nu passagiers in wat thans het gehele stadsgebied van Rotterdam wordt beschouwd. Ook de annexaties van de gemeenten Hillegersberg (25.638 inwoners), IJsselmonde (9183 inwoners), Overschie (11.639 inwoners) en Schiebroek (8030 inwoners), alsmede grondgebied van de gemeenten Barendrecht, Berkel en Rodenrijs, Capelle aan den IJssel, Kethel en Spaland (tegelijkertijd geannexeerd door Schiedam), Rozenburg, Schiedam en Vlaardingen, speelde een rol.
Slechts de ‘grote’ ondernemingen waren overgebleven en vervoerden passagiers naar de wat verdere gelegen gemeenten.
Zo was daar de W.S.M., de Westlandsche Stoomtramweg Maatschappij (zie ook het artikel), die in 1942 de door de R.E.T. verzorgde lijn naar Delft kreeg toegewezen.
De W.S.M. werkte nauw samen met de Citosa en verzorgde in het westen en het midden van Zuid-Holland het vervoer en in 1943 trad de W.S.M. toe tot het N.S. concern.

Over en uit
Na de oorlog werden door de W.S.M. twee lijnen geëxploiteerd vanuit Rotterdam; de lijn vanaf station Delftsche Poort via Overschie, de Zweth, Delft, Wateringen en Naaldwijk naar ‘s-Gravenzande en de lijn vanaf station Delftsche Poort via Schiedam, Vlaardingen, Maasland, Westerlee, Naaldwijk en Loosduinen naar de Varkensmarkt in Den Haag. De samenwerking met de Citosa mondde in 1969 uit in een fusie in de N.V. Verenigd Streekvervoer Westnederland.
De gebroeders Buitelaar verloren hun vergunning zoals eerder gemeld in 1942 aan de Citosa waarmee duidelijk werd dat het echte particuliere initiatief in het streekvervoer was geëindigd.

Het was de beurt aan de grotere ondernemingen
Genoemd zijn al Van Gog, Citosa en de WSM, maar ook was daar de V.A.V.O. die nog tot halverwege de vijftiger jaren op de dinsdag, de marktdag, de boeren naar de Veemarkt in Rotterdam bracht.
Ook dat bedrijf werd door het toenemende autobezit opgeheven.
Anders was het met de in 1942 opgerichte Twee Provinciën, een combinatie van de bedrijven NV Autobusdienst Vereniging Jutphaas, de Reederij op de Lek te Kinderdijk, de N.V. R.A.G.O.M. uit Ridderkerk en de N.V. E.E.S.O. uit Sliedrecht. Een uitgebreid busnet in Zuid-Holland en Utrecht was het gevolg. Nadat in 1944 alle diensten waren gestaakt werd in 1946 de exploitatie, samen met autobusonderneming ‘De IJssel’ weer aangevangen.
Tenslotte is daar natuurlijk ook de R.T.M. die na de oorlogsperikelen zowel met de stoomtram als de busdiensten een nieuwe start maakte. (zie het artikel)

Klik hier voor foto’s van bussen van het particulier streekvervoer.