In het begin van de 19de eeuw was er nog geen behoefte aan georganiseerde vervoer in de stad. Maar wel in de regio.
Bovendien was er geen initiatief van de overheid, behalve op het regulerende vlak in de vorm van het verlenen van vergunningen.
Het ondernemerschap rukt op.
Vanaf 1821 is er al een diligence beschikbaar voor een geregelde rit naar Den Haag. Vertrek om 5 uur ’s ochtends vanaf de Sint Laurenskerk. Langs de Schie naar Overschie en Delft, waar tol betaald moest worden, dan via de Zwetheul en de Hoornbrug naar Voorschoten. Wie nog verder wilde kon ook door naar leiden en Amsterdam.
Teunis van Someren en Antony Hartzheim zijn niet de enige stalhouders die van dit vervoer hun vak hebben gemaakt.
De Groote Markt en de Binnenrotte worden de plekken waar het vervoer zich concentreert.
In de verschillende steden hadden de ondernemers al hun diensten op elkaar afgestemd. Bij de Postbrug in Den Haag ontmoet de Rotterdamse koets de Amsterdamse collega en de passagiers kunnen overstappen.
Tweemaal per dag wordt zo een dienst tussen Amsterdam en Rotterdam aangeboden.
En daar was behoefte aan, want een treinverbinding zou nog tot 1855 op zich laten wachten.
Maar er was al meer geregeld, zoals een Reglement voor de Diligence. Rijschema’s, rechten, plichten en tarieven waren daarin omschreven. Maar ook de technische staat van de koets en het reserveren en toewijzen van de 9 zitplaatsen. Honden en roken in de diligence alleen als de overige passagiers er geen bezwaar tegen hebben!
In 1826 is er al een dienst tussen Amsterdam en Brussel via Rotterdam. Ook een aansluiting naar Parijs is beschikbaar. Voor deze rit verantwoordelijk is de Antwerpse ondernemers zijn Joannes Baptist van Gend en de weduwe van P.J. Loos. Een zakelijke verbinding ontstaat; Van Gend & Loos. Maar er is meer particulier vervoer vanuit de Maasstad!
Postwagens
De Koninklijke postwagens van Louis Vermeulen en J.M. Schieder rijden vanaf 1824 naar Utrecht.
Via Krimpen aan den IJssel en Krimpen aan de Lek naar Gorinchem.
Vanaf 1827 viermaal per dag naar Den Haag en vanaf het Schielandshuis driemaal per dag naar Schiedam. Net als binnenkort luchtreizigers met naam en adres worden vastgelegd gebeurde dat in 1830 met de passagiers naar Schiedam.
Postwagenondernemer Bouricius durft het aan een directe verbinding met Groningen te starten.
Richting Amsterdam is er al enige concurrentie want vanaf 1833 starten J.P. Koens uit Den Haag en zijn Amsterdamse collega twee diensten per dag vanuit Rotterdam en omgekeerd. Maar in 1838 starten de stalhouders L. van Koppen en D.W. Veldhorst ook een dienst op dezelfde route, waarvan één zelfs in de nacht.
De al eerder genoemde postwagendienst Van Gend & Loos opent in 1837 een verbinding met Utrecht en aansluitend een nachtverbinding met Arnhem, vanwaar een directe verbinding bestaat naar Duitsland en zelfs Rusland.
Een zijdelingse overheidsonderneming is die van de gemeenten Rotterdam en Gouda welke met acht moderne diligences vanaf 1840 een dienst onderhoud tussen deze twee steden. Een onderneming met succes want per dag maken zo’n 35 personen in elke richting er gebruik van. Maar ook een ondernemer als Freerick’s in de buitengemeente Hillegersberg die een uitspanning exploiteerde, haalde in de zomermaanden vijf maal per dag met een paardenbus zijn klanten op in Rotterdam.
Het paard blijft
Hoewel in 1839 het door stoom aangedreven spoor zijn intrede deed blijkt dat vooralsnog geen concurrentie voor de paardenbussen.
Het paard blijft tot begin 1900 een belangrijk vervoermiddel. Zelfs de paardentram die in 1878 haar intrede doet, onderstreept dat feit. De overgang naar regionaal vervoer krijgt pas een nieuwe impuls wanneer naast de trein ook de stamtram haar intrede doet. De Rotterdamse Tramweg Maatschappij die in dat jaar haar intrede deed had echter meer pijlen op haar boog. De ontwikkelingen elders in het land en daarbuiten maakten duidelijk dat naast de stoomtrein ook de stoomtram aan het regionale vervoer haar steentje kon bijdragen.
Het is 9 april 1881 wanneer de eerste stoomtram in Rotterdam haar intrede doet op de lijn Rotterdam-Delfshaven. Eerst vanaf de Nieuwe Binnenweg naar de Tol bij de Lange Dijkstraat in Delfshaven door een verlenging in beide richtingen een jaar later vanuit de Van Oldenbarneveltstraat bij de Coolsingel naar de Rotterdamsche dijk bij de Koemarkt in Schiedam.
Het bereidde langzaamaan de weg voor het busvervoer tussen beide steden. Maar dat niet alleen, ook andere steden in de omgeving kwamen op deze wijze bereikbaar.
Dat zou echter toch nog tot 1920 duren.
In oktober 1920 begonnen de gebr. Buitelaar uit Waddinxveen een dienst Rotterdam-Boskoop met een Fiat bus waarmee 20 personen vervoerd konden worden. Tweemaal per dag werd via Hillegersberg, Bergschenhoek, Bleiswijk, Moerkapelle-Zevenhuizen en Waddinxveen naar Boskoop gereden.
Vrijwel gelijktijdig ontstond enige concurrentie toe de Autodienst Onderneming Rotterdam (A.D.O.R.) een lijn opende van Rotterdam via Hillegersberg en Bergschenhoek, Bleiswijk en Kruisweg naar Zoetermeer. A.D.O.R dolf echter al binnen een jaar het onderspit en de gebr. Buitelaar namen de dienst over en kregen daarvoor van de gemeente Bergschenhoek 200 gulden subsidie.
Hun autobusdienst, ook bekend als A.B.R. kreeg op 15 maart 1927 een definitieve vergunning en bleef in stand tot mei 1942 toen alle vergunningen werden ingetrokken.
Al snel volgden andere diensten zodat er in 1923 al verbindingen waren naar Schiebroek, Overschie, Oud-Beijerland, Boskoop, Leiden Capelle en Nieuwerkerk aan den IJssel.
Onderstaande lijst is een opgave aan de hand van het boek van M. Wallast; 75 jaar Autobussen in Rotterdam
A.D.O.R. (Autodienst Onderneming Rotterdam), dir. T Confurius, JL de Regt en JD Wolff, Bergschenhoek | |
---|---|
4-10-1920 | Rotterdam-Hillegersberg-Bergschenhoek-Bleiswijk-Kruispunt, 2 wagens, (20 en 25) |
Y. Alders, Bospolderplein 4, Rotterdam | |
7-1-1924 1925 | Rusthoflaan-Schiedam (Rozenburggerplein)Rusthoflaan-Schiedam 1 Bovy (19) + 1 Durkopp (18) |
11-1-1927 | concessie G.S. |
20-12-1927 | vergunning ingetrokken |
N.V. Autocar & Trading Cy., Den Haag, dir. A. C. Hogerwerf en A. A. Rip | |
4-1-1927 | Zomerhofplein-Benthuizen (verg. v/h fa. Hogerwerf & Co.) |
10-1-1927 | dienst gestaakt |
4-3-1927 | concessie aangevraagd, op 29-3-1927 afgewezen |
A.VA.M. (Algemene Vlaardingsche Auto Mij.), dir. A. val. Windt | |
14-12-1931 | Vlaardingen-Maardinger Ambacht, 2 Chevrolets (20) |
12-1940 | overgenomen door E.V.A.G., gelijk met de stadsdienst te Vlaardingen |
Berliet-Omnibusdienst (P. van Oort en A. van Vliet) Rotterdam | |
11-12-1924 | Stieltjesplein-Rijsoord-Zwijndrecht, 3 Berliets (24) |
2-1925 | dienst gestaakt, geen standplaatsverg. Rotterdam |
I,I J. Bohré, (Autogarage Hillegonda), Straatweg 40 Hillegersberg | |
5-7-1923 | Diergaardelaan-Hillegersberg, 2 Fords (16) |
3-9-1924 | vergunning ingetrokken |
G. Bouter, Ameide. Marktdienst, alleen op maandag | |
10-12-1928 | Groote Markt-Alblasserdam-Groot Ammers-Ameide, 1 REO (18) en 1 Mason (19) |
7-10-1929 | overgeschreven op zoon H. A. Bouter |
Gebr. J. & B. Broere, Groot Ammers Marktdienst, alleen op dinsdag | |
27-10-1923 | Rotterdam-Meerkerk |
12-7-1927 | concessie G.S. St. Janstraat-Meerkerk, 1 Dodge (16) |
1-5-1928 | gewijzigd in St. Janstraat-Ameide |
11-6-1929 | vergunning ingetrokken |
Gebr. G. & W. Buitelaar, Waddinxveen | |
15-10-1920 | Galerij-Hillegersberg-Bergschenhoek-Bleiswijk-Moerkapelle-Zevenhuizen |
Waddinxveen-Boskoop, 2 Fiats | |
23-11-1920 | standplaatsvergunning te Rotterdam verleend |
1924 | 1 Fiat (23),1 Ford (16),1 Chevrolet (16),1 GMC (23) |
1925 | 2 Latils (23),1 Chevrolet (16) en 1 GMC (23) |
15-3-1927 | concessie G.S. 3 Latils, 1 Chevrolet en 1 GMC |
15-5-1942 | vergunning ingetrokken, dienst overgenomen door Citosa |
M. val. Burg, N.V. Amogar, Emmastraat 66a, Vlaardingen | |
17-3-1923 | Coolvest-Vlaardingen, 2 Fords (16) |
16-7-1923 | Coolsingel-Vlaardingen, 6 Horchs (28) |
5-9-1923 | vergunning ingetrokken |
10-12-1923 | overgeschreven op V.A.O.M. |
N.V. Autodienst Buurtverkeer, Hang 506, Rotterdam, dir. A. Breems en J. G. A. M. val. Burg | |
15-3-1924 | Coolsingel-Maassluis, 4 Fords (16) |
15-5-1924 | dienst gestaakt geen standplaats te Rotterdam |
CA.B. (N.V. Expeditiebedrijf J. P. de Cock), Boompjes 65, Rotterdam | |
19-4-1923 | Oostplein-Delft, lijn 0 |
1925 | 1 Duukopp (20), 1 Minerva (20), 1 Auto-Traction (28), 3 Renaults (19) en 3 Berliets (18) |
10-2-1927 | concessie G.S. |
1-5-1930 | Oostplein-Delft-Den Haag (C.A.B.-Z.H.A.M. combinatie), met aanvoerlijnen Waalhaven-Cools. en Kurhaus-Den Haag |
24-10-1934 | Oostplein-Delft-Rijswijk |
11-8-1935 | Oostplein-Delft (verg. naar Rijswijk ingetrokken) |
17-6-1936 | overgenomen door R.E.T. |
27-6-1923 | Mathenesserbrug-Delft, lijn M |
17-10-1923 | gewijzigd in Spartastraat-Delft |
2-12-1924 | vergunning voor deze lijn ingetrokken |
Citosa N.V., Zoetermeer, dir. J. Kok en H. W. Schippers | |
20-1-1930 | Zomerhofplein-Zoeterneer-Benthuizen, vergunning overgenomen van W. H. de Vries, 3 Renaults (18) |
4-12-1933 | overgeschreven van J. Kok & H. W. Schippers op Citos" |
H. van Dam, Autodienst De Halve Maen, Dorpsstraat, Overschie | |
28-8-1923 | Schiedam-Kethel, 1 Ford (16) |
6-9-1927 | concessie G.S., 1 Spyker |
3-2-1930 | concessie Schiedam-Overschie |
30-11-1934 | concessie Molenlaan-Hillegersberg-Overschie |
28-8-1938 | overgenomen door R.E.T. |
F. Dirkzwager, Heerjansdam | |
5-4-1923 | Groote Markt-Heerjansdam, 1 Ford (16) |
1925 | Groote Markt-Heerjansdam, 1 Ford (16) en 1 White (20) |
11-4-1927 | concessie G.S., 1 White (20) en 2 Miesse's (18 en 22) |
1940 | gewijzigd in Oranjeboomstraat-Heerjansdam |
7-6-1941 | overgenomen door R.A.G.O.M. |
B. Edelenbosch, Benthuizen | |
28-3-1922 | Zomerhofplein-Leiden, 1 wagen |
18-5-1923 | vergunning ingetrokken, slechts kort gereden |
C. Th. vd. Ende (N.V. vd. Ende's Autobusmij.), Schiedam, West-Frankenlandschestraat 27 | |
25-8-1923 | Kral. Plasbaan-Schiedam, 2 Fords |
1925 | Kral. Plaslaan-Schiedam, 2 Latils (16), 3 DDB (21) |
11-1-1927 | concessie G.S., 1 Latil (29), 1 Graham Bros. (19), 2 DDB (32) |
27-9-1927 | dienst tijdelijk gestaakt |
27-12-1927 | dienst hervat van Coolsingel naar Schiedam, 2 M.B. (15) |
16-1-1928 | Coolsingel-Schiedam, 4 Mercedes-Benz (15) |
11-6-1929 | eindpunt Schiedam gewijzigd in Aleidastraat |
10-8-1931 | eindpunt Schiedam gewijzigd in Frans Halsplein |
28-1-1941 | overgeschreven op R.E.T., 22-7-1940 gestaakt |
N.V. E.VA.G. Willem Beukelszoonstraat 64, Vlaardingen | |
22-6-1923 | Coolsingel-Vlaardingen |
1924 | Coolsingel-Vlaardingen, 2 DDB (40), 5 Renaults (35) |
1925 | Coolsingel-Vlaardingen, 4 DDB (28-29-28-31), 3 Renaults |
1-4-1926 | Coolsingel-Vlaardingen-Maassluis |
5-5-1926 | overname M.A.V.O. (Maasland) |
1-8-1926 | overname M.A.O.O. (Maassluis) |
22-2-1927 | concessie G.S. voor diensten Coolsingel-Vlaardingen en Coolsingel-Maassluis-Maasland, met de wagens: 1 Unic (18), 2 Panhards (19, 31), 3 Renaults (18-32-32), 5 De Dion-Boutons (28 en 31) |
30-5-1940 | lijn ingekort tot Schiedam-Vlaardingen |
1940 | overname aandelen V.A.O.M. en A.V.A.M. |
1-1-1941 | lijndienst overgenomen door R.E.T. |
28-3-1923 | Diergaardelaan-Overschie, 1 Büssing, 1 Ford, 1 Hansa-L (waarschijnlijk reeds in 1922 gestart) |
24-8-1923 | vergunning ingetrokken |
3-5-1923 | Oranjeboomstraat-Zwijndrecht, 2 wagens |
18-7-1923 | vergunning ingetrokken |
11-2-1929 | concessie Rotterdam-Hillegersberg-Schiebroek geweigerd |
Gebr. van Gog, (O.A.O.M.), Capelscheweg 20, Capelle aan den IJssel | |
18-5-1923 | Oostplein-Nieuwerkerk-Gouda, 2 Fords (16) `- |
13-3-1924 | tweede standplaats aan Admiraliteitskade, 4 Fords (16) |
1925 | Oostplein-Gouda, 1 GMC (16),1 Latil (20) |
29-3-1927 | concessie G.S., 3 DDB (20-20-24), 2 Latils (19-21) |
25-1-1928 | Oostplein-Gouda, 4 DDB en 1 Latil |
11-6-1929 | Oostplein-Capelle aan den IJssel (Capelseweg) |
14-10-1929 | deze laatste concessie weer ingetrokken |
4-3-1930 | eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oostzeedijk |
1940 | eindpunt Rotterdam verplaatst naar Jericholaan |
1923 | Oostplein-Oud Verlaat-Zevenhuizen, 1 Ford (16) |
29-3-1927 | concessie G.S. voor deze lijn, 2 DDB (20) |
1940 | dienst gestaakt |
1934 | Oostzeedijk- Nieuwerkerk aan den IJssel (v/h De Ster) |
1940 | eindpunt verplaatst naar Jericholaan en dienst verlengd naar Zevenhuizen ' |
1944 | dienst gestaakt |
G. v.d. Graaf | |
14-12-1931 | concessie G.S. Terbregge-Schiedam, 4 wagens |
1-11-1932 | vergunning ingetrokken |
J. Groenewoud | |
21-3-1923 | Rotterdam-'s-Gravendeel+ moest nog standplaats in Rotterdam aanvragen! |
Gebr. de Haan, Alblasserdam (E.A.A.G.= eerste Alblasserdamsche Auto garage) | |
19-1-1924 | Coolsingel-Nieuwe Veer-Alblasserdam, 1 Ford (16), later 2 Benz en 2 REO's |
29-8-1924 | vergunning ingetrokken |
F. v.d. Hatert, wed. M. v.d. Werken, Herlaerstraat 19, Rotterdam | |
30-6-1921 | Zomerhofplein-Hillegersberg, 1 wagen (40)+ alleen gedurende de zomermaanden op woe., za. en zondag |
18-7-1922 | zelfde vergunning wederom verleend |
N.V. Handelmij. "Hibex", Mauritsweg 3, Rotterdam | |
12-9-1922 | Zomerhofplein-Schiebroek, 1 wagen (20) |
4-7-1923 | gewijzigd in Diergaardelaan-Schiebroek |
8-2-1924 | vergunning ingetrokken |
N.V. Autodienst "Hoeksche Waard", Oud-Beyerland, dir. W. Visser, Azn., later de heer Kleybergen | |
2-1922 | Groote Markt-Oud Beyerland, 2 Fords (16) |
16-5-1923 | standplaatsvergunning Groote Markt verleend |
1924 | Groote Markt-Oud Beyerland, 5 Fords (16) |
10-1924 | dienst gestaakt |
16-5-1923 | Groote Markt-Numansdorp |
29-11-1923 | gewijzigd in Boompjes-Numansdorp |
10-1924 | dienst gestaakt |
fa. A. C. Hogerwerf & Co., Benthuizen | |
16-7-1926 | Zomerhofplein-Benthuizen (v/h W. Schuddebeurs) |
4-1-1927 | overgeschreven op Autocar & Trading Cy., Den Haag |
Gebr. C. & W. Hoogervorst, Berkel (H.A.B.) | |
31-7-1923 | Zomerhofplein-Berkel, 2 Fords (16) |
1925 | Zomerhofplein-Berkel,1 G.M.C. (22) |
13-4-1926 | vergunning ingetrokken |
W. Hoogwerf | |
24-5-1923 | Rotterdam-Brielle, verdere gegevens onbekend |
A. van Iperen & K. val. Wal, Schoonhoven | |
4-4-1923 | Oostplein-Schoonhoven, marktdienst op ma. en dinsdag |
25-6-1923 | vergunning ingetrokken, wagen afgekeurd! |
A. van Iperen, Schoonhoven Marktdienst alleen op dinsdag | |
25-5-1927 | St. Janstraat-Schoonhoven-Lopik, 1 Chevrolet (15) |
1940 | heeft in ieder geval tot 1940 gereden |
vanaf 1941 | V.A.V.O., tot ± 1955 gereden als V.A..O. |
A. de Jong, Groene Zoom 220, Rotterdam (Z.A.O.O. = Zwijndrechtsche Auto-Omnibus Ond.) later Z.A.B.O. = Zwijndrechtsche Autobus Onderneming | |
5-4-1924 | Stieltjesplein-Zwijndrecht, 4 Fords |
1925 | Stieltjesplein-Zwijndrecht, 4 Bovy's (24),1 Latil (28) |
11-4-1927 | concessie G.S. Stieltjesplein-Rijsoord-Zwijndrecht |
26-9-1933 | overgeschreven op N.V. ,Z.A.B.O. |
11-4-1927 | concessie G.S. Stieltjesplein-Dordrecht |
26-9-1933 | overgeschreven op N.V. Z.A.B.O. |
11-4-1927 | concessie G.S. Stieltjesplein-H.l. Ambacht |
26-9-1933 | overgeschreven op N.V. Z.A.B.O. |
5-8-1929 | eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oranjeboomstraat |
W. van Kassel | |
1-4-1924 | Kralingsche Plaslaan-Boskoop |
23-5-1924 | gewijzigd in Hoflaan-Boskoop |
29-8-1924 | vergunning ingetrokken, slechts kort gereden |
Joh. Koevoets, Stationsweg B 135b Sliedrecht | |
16-5-1923 | Groote Markt-Zwijndrecht, 2 Fords (16) |
8-8-1923 | vergunning ingetrokken, slechts kort gereden |
L. Korpel, Middelharnisschestraat 35, Schiedam (later gebr. Jan en Jacob Korpel) | |
17-12-1923 | Diergaardelaan-Schiedam (Rozenburgerplein), 1 Ford |
1926 | Diergaardelaan-Schiedam (Rozenburgerplein), 3 Brockway's (20) |
11-1-1927 | concessie G.S. 3 Brockway's (20) |
28-2-1928 | uitbreiding met 1 REO, evenals op 19-3 en 13-8-'28 |
5-3-1930 | failliet verklaard |
3-6-1930 | vergunning ingetrokken |
4-3-1931 | overgeschreven op N.V. Luxe |
G. J. Kreffer, Gerrit val. Lindestraat 80, Rotterdam | |
6-6-1923 | Coolsingel-Hillegersberg-Terbregge,1 Ford + 1 ? (30) |
23-10-1933 | vergunning ingetrokken, heeft wel gereden. |
Van der Laar1923 | |
1923 | Stieltjesplein-Zuiland, nadere gegevens ontbreken |
C. Laban & H. Mourik, Wijk 91a, Poortugaal (Autodienst , Maasoord") | |
5-5-1923 | Groote Markt-Poortugaal, 2 Fords (16) |
1-11-1924 | vergunning ingetrokken |
H. Mourik (Autodienst Radio), Poortgaal | |
1-12-1924 | Groote Markt-Poortugaal, 2 Fords (16) |
1925 | Groote Markt-Poortugaal, 2 Minerva's (24),1 Durkopp (18) |
2-12-1926 | vergunning ingetrokken |
30-3-1927 | failliet verklaard, waarop nieuwe aanvraag door Ged. Staten op 2-5-1927 werd afgewezen |
D. van Leeuwen, (E.S.A.O.D. = Eerste Schiedamsche Auto-Omnibus Dienst), Singel 140, Schiedam | |
16-7-1923 | Diergaardelaan-Schiedam, 3 Fords (16) |
1925 | Diergaardelaan-Schiedam, 1 Spijker, 2 Renaults (18), 4 Bovy's (24) |
11-1-1927 | concessie G.S., 2 Renaults (18), 6 Bovy's (24) en 1 Spyker (18) |
3-6-1930 | vergunning ingetrokken |
4-3-1931 | overgeschreven op N.V. Luxe |
J. C. val. Linde, Zuidzijde, Nieuw Beyerland | |
24-1-1924 | Stieltjesplein-Zuid Beyerland 2 Fords (16) |
17-5-1927 | concessie G.S. (via Numansdorp), 1 Berliet (18) |
11-6-1929 | eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oranjeboomstraat |
13-3-1936 | vergunning ingetrokken |
17-5-1927 | concessie G.S. Stieltjesplein-Zuid Beyerland, via Barendrecht-Oud Beyerland |
4-3-1936 | vergunning ingetrokken |
N.V. Autodienst Luxe, dir. A. Kleinjan & C. Hartkoorn | |
4-3-1931 | Diergaardelaan-Schiedam |
3-10-1934 | overgenomen door R.E.T. |
MA.O.O. (Maassluissche Auto-Omnibus Onderneming), dir. P. C. Brokx | |
6-1924 | Coolsingel-Maassluis, 1 Ford (16) |
1925 | Coolsingel-Maassluis, 1 Ford, 1 GMC,1 Dodge,1 Diirkopp |
1-8-1926 | overgenomen door E.V.A.G./V.A.O.M. combinatie |
14-9-1926 | vergunning P. Brokx ingetrokken |
MA.V.O. (Maaslandsche Auto Vervoer Onderneming), dir. S. Noordam | |
22-1-1924 | Diergaardelaan-Maasland, 2 Chevrolets |
22-5-1924 | gewijzigd in Hooge Boomen-Maasland |
30-6-1924 | vergunning ingetrokken, daarna eindpunt bij een garage in de Ammanstraat |
1925 | Ammanstraat-Maasland, 2 Unics |
6-5-1926 | overgenomen door E.V.A.G./V.A.O.M. combinatie |
G. Matser & D. Mars, De Rijp | |
7-8-1934 | Diergaardelaan-Amsterdam nachtdienst tussen 0.00 en 7.00 uur |
M.E.G.GA. (Maatschappij tot Exploitatie van Goede en Goedkope Autobusdiensten) dir. C. Ravesteyn | |
30-11-1921 | Oostplein-Capelle aan den IJssel, 1 Büssing |
1922 | Oostplein-Capelle aan den IJssel, 2 Fords |
1924 | Oostplein-Capelle aan den IJssel, 4 Fords (16), 3 Renaults (35) |
14-3-1927 | concessie G.S. |
18-2-1930 | eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oostzeedijk |
16-3-1942 | overgenomen door R.E.T. |
3-11-1922 | Oostplein-Schaardijk (Kralingsche Veer) |
16-3-1942 | overgenomen door R.E.T. |
1923 | Oostplein-Lekkerkerk (postdienst) |
14-3-1927 | concessie G.S.,1 GMC (20) |
14-10-1929 | vergunning ingetrokken |
A. Munnik (J. C. Weseman & W. de Deugd), Brouwerstraat 1. Schiedam | |
4-8-1923 | Diergaardelaan-Schiedam Station 3 Fords (16) |
9-5-1924 | vergunning overgeschreven op A. Munnik alleen |
11-1-1927 | concessie G.S. 4 Dodge's (19) |
1-11-1927 | dienst tijdelijk gestaakt omdat Brockway-dienst haar wagens terugtrok |
22-11-1927 | dienst hervat met 2 Bovy's (20 en 24) |
13-12-1927 | derde Bovy ingezet |
16-1-1928 | vierde Bovy ingezet |
27-8-1928 | concessie vernieuwd, 4 Brockway's + 1 res. Bovy |
16-7-1928 | vennootschap met D. van Leeuwen |
30-7-1929 | vergunning ingetrokken |
21-2-1930 | intrekkingsbesluit door Kroon vernietigd |
10-2-1937 | vergunning weer ingetrokken in verband met tarief |
11-11-1937 | besluit eveneens door Kroon vernietigd |
21-6-1939 | overgenomen door R.E.T. |
NA.D. Noorder AutobushDienst, Kootschekade 8, Hillegersberg, C.A. Breur (T.O.D.) | |
7-2-1933 | Galerij-Terbregge, vergunning v/h K de Bruin Sr., 13 GMC's, 1 Minerva en 1 Chenard et Walcker |
1934 | Galerij-Terbregge, lijn T, 16 GMC's en idem |
1-6-1937 | overgenomen door R.E.T. |
15-8-1937 | vergunning overgeschreven op R.E.T. |
7-2-1933 | Galerij-Schiebroek, lijn S |
1-7-1940 | gewijzigd in Station DP-Schiebroek |
1-1-1941 | overgenomen door R.E.T. |
1933 | Galerij-Bergpolderplein, lijn U, gewijzigd per |
25-3-1935 | Galerij-Ericaplein, lijn R |
1-6-1937 | overgenomen door R.E.T. |
9-8-1937 | vergunning ingetrokken |
J. Nobels | |
21-3-1924 | Oranjeboomstraat-Zwijndrecht |
29-8-1924 | vergunning ingetrokken, slechts kort gereden |
F. Notenboom | |
15-4-1924 | Oranjeboomstraat-Zwijndrecht |
6-6-1924 | vergunning ingetrokken |
N.V. val. Pol's Handelshuis (OmnibusMij Ijsselmonde) | |
13-4-1923 | Groote Markt-Ridderkerk |
5-10-1923 | overgeschreven op R.A.G.O.M. |
A. Polak, Bloemfonteinstraat 89, Rotterdam | |
25-1-1924 | Vredenoordplein-Barendrecht |
7-4-1926 | vergunning ingetrokken na november 1925 niet meer gereden |
R.A.G.O.M. (Ridderkerksche Auto Garage en Omnibus Mij.), Ridderkerk, dir. G. Groenenboom | |
5-10-1923 | Groote Markt-Ridderkerk |
1924 | Groote Markt-Ridderkerk, 8 Fords (16),1 Spyker (22) |
1925 | Groote Markt-Ridderkerk, 5 Bovy's (24), 2 Spykers (22) |
10-5-1927 | concessie G.S., 6 Bovy's en 2 DDB's (20) |
12-8-1936 | doortrekking naar ,Nieuwe Veer" |
1939 | weer ingekrompen tot Ridderkerk, lijn 2 |
1940 | eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oosterkade |
1942 | eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oranjeboomstraat |
10-5-1927 | Groote Markt-IJsselmonde-Bolnes-Slikkerveer-Ridderkerk eveneens gereden tot 1942, lijn 1 |
1936 | Groote Markt-IJsselmonde-Café Sport-Groote Markt ringlijn, lijn 3, gereden tot 1942 |
5-7-1936 | Oranjeboomstraat-Rijsoord-H.I. Ambacht-Zwijndrecht-Dordrecht (ex Z.A.B.O.) |
23-9-1938 | overschrijving van concessie voor deze lijn van Z.A.B.O. op R.AG.O.M. en wijziging eindpunt in Groote Markt, lijn 12 |
5-1-1939 | Zwijndrecht-Dordrecht via nieuwe brug i.p.v. veer |
1940 | eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oosterkade |
1942 | eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oranjeboomstraat |
5-6-1937 | Oranjeboomstraat-Rijsoord-Zwijndrecht (ex Z.A.B.O.), lijn 6, verder als lijn 12 tot 1942 |
5-6-1937 | Oranjeboomstraat-Rijsoord-Oostendam-H.I. Ambacht (ex Z.A.B.O.) |
23-9-1938 | concessie overgeschreven van Z.A.B.O. op R.A.G.O.M., route gewijzigd in: Ridderkerk-Oostendam- H.I. Ambacht-Zwijndrecht, lijn 9, in feite een geheel nieuwe lijn |
1937 | Groote Markt-West IJsselmonde-Kreekweg-Groote Markt ringlijn, lijn 4 |
11-8-1939 | Sneldienst Groote Markt-Ridderkerk, via Rijksweg 16 |
1940 | eindpunt gewijzigd in Oosterkade |
1942 | eindpunt gewijzigd in Oranjeboomstraat |
27-4-1942 | overname van R.T.M.-lijn Rotterdam-Zwijndrecht |
Reederij op de Lek | |
1939 | Oosterkade-Alblasserdam-Kinderdijk |
1942 | ontstaan van Twee Provinciën |
C. M. Renirie & L. P. Boers (R. & B. ), Agniesestraat 87, Rotterdam | |
27-10-1922 | Oostplein-Nieuwerkerk aan den IJssel |
1924 | Oostplein-Nieuwerkerk aan den IJssel, 2 Fords (16), 1 Martini (25) |
18-10-1924 | overgeschreven op L. P. Boers alleen (Kortekade 80a) |
1925 | Oostplein-Nieuwerkerk aan den IJssel, 2 GMC's (13) |
2-7-1926 | overgeschreven op N.V De Ster |
C. Rietdijk & G. Schouten, Poortugaal | |
15-5-1923 | Groote Markt-Poortugaal |
1924 | Groote Markt-Poortugaal, 4 Fords (16),1 Hansa-Lloyd (22) |
11-9-1925 | overgenomen door R.T.M. |
R.T.M. (Rotterdamsche Tramweg MIJ.), Rosestraat 3a, Rotterdam, dir. ir. A. Kuiper | |
11-9-1925 | Groote Markt-Poortugaal (ex Rietdijk & Schouten), 1 DDB (18) en 1 Hansa-Lloyd (16) |
30-5-1927 | concessie G.S., 1 DDB (18), 3 Benz (21) |
1942 | dienst gestaakt |
12-7-1926 | Groote Markt-Pernis (ex Speelman) |
30-5-1927 | concessie G.S.,1 DAAG (19),1 Unic (23) |
15-7-1935 | overgeschreven op R.E.T. (annexatie Pemis) |
30-5-1927 | concessie G.S., Stieltjesplein-Zwijndrecht |
1-2-1928 | dienst geopend, 3 Benz (21) |
2-8-1929 | eindpunt verplaatst naar Entrepotstraat |
10-6-1940 | dienst gestaakt |
27-4-1942 | overgenomen door R.A.G.O.M. |
30-5-1927 | concessie G.S. Groote Markt-Oud Be erland, 2 Benz |
1-3-1930 | overname dienst W. Visser Azn. op zede traject |
1-6-1941 | dienst gestaakt |
17-4-1933 | Entrepotstraat-Barendrecht |
15-4-1934 | dienst opgeheven |
19-5-1933 | Rosestraat-Rockanje (Road-Railer), 1 Karrier |
11-7-1934 | dienst opgeheven |
29-11-1937 | Entrepotstraat-Strijen |
10-6-1940 | dienst gestaakt |
N.V. Auto-Omnibusdienst Rijsoord, Rijsoord dir. B. de Koning | |
2- -1923 | Groote Markt-Rijsoord, 1 Ford (16) |
11-4-1923 | Groote Markt-Rijsoord, 2 Fords (16) |
9-6-1923 | oprichting der N.V. |
1925 | Groote arkt-Rijsoord, 3 Fords (16), 1 Renault, 1 Latil |
7-1925 | overgenomen door A. de Jong (Z.A.O.O.) Groote Markt-Rijsoord-Zwijndrecht |
19-3-1926 | eindpunt Rotterdam gewijzigd in Stieltjesplein |
16-12-1926 | naam veranderd in N.V. Z.A.B.O., zie aldaar |
Schiedamsche Brockway Bus Mij., directie M. val. Wal, Heemstede | |
1926 | Van september tot november 1926 gereden op concessie van J. val. Spek op de lijn Galerij-Terbregge |
1930 | Van maart mei 1930 gereden op concessies van gebr. Korpel en D. van Leeuwen op de lijn Diergaardelaan-Schiedam. Concessie-aanvragen voor eigen diensten geweigerd. |
W. Schuddebeurs, Dorpsstraat 142,Benthuizen | |
29-1-1923 | Zomerhofplein-Benthuizen,1 Ford (16) |
1924 | Zomerhofplein-Benthuizen, 2 Ford (16) |
16-7-1926 | overgeschreven op fa. Hogenverf & Co. |
M. Speelman, Ring 54, Pernis | |
19-5-1923 | Coolvest-Pernis |
24-8-1923 | gewijzigd in Groote Markt-Pernis |
1924 | Groote Markt-Pernis, 4 Fords (16) |
5-10-1925 | overgeschreven op C.V. Pernissche Autobusdienst 1 Berliet (18),1 Hansa-Lloyd (16),1 Vermorel (16) |
28-6-1926 | overgenomen door R.T.M. |
J. val. Spek & J. van Drunen, Linker Rottekade 321, Hillegersberg | |
13-6-1924 | Pijnackerplein-Hillegersberg |
13-6-1924 | 's-Gravenweg-Terbregge |
3-10-1924 | beide vergunningen ingetrokken en vervangen door Galerij-Terbregge )Molenlaan |
6-2-1926 | overgeschreven op J. val. Spek & K. de Bruin sr. Galerij-Terbregge, 2 Hansa Lloyds (17) |
14-12-1926 | overgeschreven op K. de Bruin sr. alleen, zie T.O.D. |
1926 | Galerij-Schiebroek,1 Berliet (18) |
A. Stam, Montfoort | |
19-11-1923 | Rotterdam-Montfoort, nadere gegevens ontbreken |
N.V. Autobusondememing De Ster | |
2-7-1926 | Oostplein-Nieuwerkerk aan den IJssel, 2 GMC's (13) |
8-3-1927 | concessie G.S., 3 Studebakers (21) |
6-12-1927 | eindpunt Nieuwerkerk gewijzigd van Kerklaan in Dorpsstraat |
4-3-1930 | eindpunt Rotterdam verplaatst naar Oostzeedijk |
1934 | overgenomen door gebr. van Gog, Capelle a/d IJssel |
T.O.D. (Terbregsche Omnibus Dienst), der. K. de Bruin sr., Kootsekade 8 Hillegersberg | |
14-12-1926 | Galerij-Terbregge en Galerij-Schiebroek, 3 Berliets (18), Rochet-Schneiders (22) |
10-2-1927 | concessie G.S. voor beide lijnen |
1931 | samenwerking met C. A. Breur, 3 Minerva's (24-24-28) en 1 Chenard-Walcker bustrein voor 48 personen |
27-6-1932 | toestemming voor Galerij-Bergpolderplein, ingelast in de dienst Galerij-Schiebroek, 11 GMC's, 1 Minerva en 1 Chenard et Walcker |
7-2-1933 | overgeschreven op N.A.D., der. C. A. Breur |
J. W. Ulrich, Hoogstraat 76c, Rotterdam | |
16-8-1924 | Dirk Smitsstraat-Delft, 2 Renaults )geen standplaatsvergunning, vertrek uit garage' |
VA.O.M. (N.V. Vlaardingsche Auto-Omnibus Mij.), Schiedamscheweg 101, Vlaardingen, M. v.d. Burg | |
17-9-1923 | datum van oprichting der N.V. |
10-12-1923 | overschrijving verg. M. val. Burg op V.A.O.M. |
1924 | Coolsingel-Vlaardingen, 6 Horchs (28) |
1925 | Coolsingel-Vlaardingen, 4 DAAG's (29), 2 Horchs,1 Thomycroft |
1-4-1926 | Coolsingel-Vlaardingen-Maassluis |
1-6-1926 | doortrekking naar Maasland |
22-2-1927 | concessie G.S., Coolsingel-Vlaardingen en Coolsingel-Maassluis-Maasland 7 DAAG's (29),1 Unic,1 Thornycroft (29) |
1940 | aandelen overgenomen door E.V.A.G. |
15-5-1940 | dienst Maassluis-Maasland gestaakt |
30-5-1940 | Coolsingel-Vlaardingen gestaakt |
1-1-1941 | Vlaardingse dienst overgenomen door R.E.T. |
31-12-1941 | liquidatie der N.V. |
I. Vermaat, Straatweg 330, Nieuw-Helvoet | |
4-7-1923 | Oostplein-Nieuw Helvoet,1 Ford (16) |
5-10-1925 | vergunning ingetrokken |
W. Visser, Azn., Oostdijk 151, Oud Beyerland | |
10-1922 | Groote Markt-Oud Beyerland, 2 Fords (16) |
4-4-1923 | standplaatsvergunning Rotterdam voor diensten Groote Markt-Oud Beyerland/Numansdorp |
21-6-1927 | concessie G.S. Groote Markt-Oud Beyerland, 3 DDB's (18) |
1-3-1930 | overgenomen door R.T.M., waarmee al jaren een nauwe samenwerking bestond |
W. de Vries, Zoetermeer | |
25-5-1923 | Zomerhofplein-Bergschenhoek-Berkel-Zoetermeer-Benthuizen, 1 Renault (20) en 1 Ford (16) |
1925 | Zomerhofplein-Bergschenhoek-Berkel-Zoetermeer-Benthuizen, 2 Renaults (18) |
29-3-1927 | concessie G.S., 3 Renaults (18) |
20-1-1930 | overgeschreven op J. Kok te Zegwaard en H. W. Schippers te Den Haag |
W.S.M. (Westlandsche Stoomtramweg | |
15-5-1942 | Rotterdam D.P.-Delft, overgenomen van de R.E.T. |
1-9-1942 | dienst gestaakt |
ZA.B.O. (Zwijndrechtsche Autobus Onderneming), v/h der. A. de Jong | |
26-9-1933 | Oranjeboomstraat-Rijsoord-Zwijndrecht |
26-9-1933 | Oranjeboomstraat-Rijsoord-Zwijndrecht-Dordrecht |
26-9-1933 | Oranjeboomstraat-Rijsoord-Oostendam-H.I. Ambacht |
5-6-1937 | diensten gereden door R.A.G.O.M., nog op Z.A.B.O.-concessies |
23-9-1938 | overgeschreven op R.A.G.O.M. |
Z.H.A.M. (N.V. Zuid-Hollandsche Autohandel Mij.), Den Haag | |
27-12-1926 | Waalhaven-Coolsingel. . Den Haag-Scheveningen |
1-5-1930 | combinatie C.A.B.-Z.H.A.M., aandelen overgenomen door H.T.M. Oostplein-Overschie-Delft-Rijswijk-Den Haag, met als aan- en afvoerlijnen Waalhaven-Coolsingel en Scheveningen (Kurhaus)-Den Haag |
24-10-1934 | Waalhaven-Den Haag (KLM-gebouw Hofweg), alleen voor luchtreizigers en bezoekers vliegveld Waalhaven |
1-3-1935 | dienst opgeheven en overgenomen door de KLM met eigen materiaal en taxi's |
M. Zevenbergen | |
2-6-1923 | Nassaukade-Zuidland |
7-9-1923 | vergunning ingetrokken, slechts enkele weken gereden |
De RTM
Anders lag het initiatief op de Linker Maasoever waarvan de RTM vanaf dat jaar in aanvulling op de stoomtramlijnen, diensten richting de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden begon.
De eerste lijn naar de eilanden, de Hoekse Waard, werd in 1898 geopend. Een smalspoorlijn, net zoals alle andere die vanuit de Rosestraat richting eilanden vertrokken.
Net als in het stadsvervoer waren er talloze particuliere die na het verkrijgen van een vergunning met eigen of geleend geld een bus kochten waarna de exploitatie van start kon gaan. Aan de hand van de verstrekte vergunningen wordt echter ook duidelijk dat er de nodige gegadigden de financiering niet rond konden krijgen, waarna de vergunning al weer snel werd ingetrokken.
Maar ook bevonden zich een aantal ‘sterke’ ondernemingen in de lijst met exploitanten.
Zoals de N.V. Maatschappij tot Exploitatie van Goede en Goedkope Autobusdiensten, beter bekend als M.E.G.G.A. uit Capelle aan den IJssel.
Hoewel de naam MEGGA nog steeds bestaat in de vorm van een touringcaronderneming uit Sliedrecht, werden de lijndiensten definitief gestaakt toen in de oorlogsjaren de RET de laatste lijn Rotterdam-Capelle inclusief personeel en bussen overnam en deze vanaf 1 mei 1942 onder de letter E ging exploiteren.
Een andere bekende naam is die van ‘De Ster’ die vanaf 2 juni 1926 een lijn tussen Nieuwerkerk en het Oostplein opende. Eind 1934 nam het busbedrijf Van Gog de Ster over (zie het aparte artikel).
De zuidkant
Richting het zuiden begon ook de vervoersstroom op gang te komen.
Autobusdienst Hoeksche Waard verzorgde de verbinding tussen de Groote Markt en Oud-Beyerland.
Onenigheid binnen de directie verzorgde zelfs twee verbindingen die elkaar beconcurreerden.
Het was tevens de periode dat de RTM met het eigen busbedrijf startte (zie het artikel over de RTM).
Ondernemer Dirkzwager opende in 1924 een dienst vanaf de Groote Markt naar Heerjansdam. Een dienst die tot 1941 zou blijven bestaan waarna de R.A.G.O.M. de route zou overnemen.
De R.A.G.O.M. had zich in de jaren daarvoor al ontwikkeld tot een belangrijke speler in dat gebied met tevens verbinding naar Ridderkerk en Zwijndrecht.
In 1925 ontstond de Z.A.B.O. uit een fusie van de Auto-omnibusdienst Rijsoord en de lijn Stieltjesplein-Tuindorp die later was uitgebreid naar Zwijndrecht. In 1927 werden concessies verleend voor lijnen naar Zwijndrecht, Dordrecht en Hendrik Ido Ambacht. In 1933 trok oprichter De Jong zich terug en startte een eigen onderneming, nog steeds een van de grootste touringcar ondernemingen van ons land.In 1938 werd de Z.A.B.O. door de R.A.G.O.M. overgenomen.
Maar ook de oostkant van Rotterdam werd niet vergeten en vanaf 1923 werden ook de plaatsen ten oosten van Krimpen aan den IJssel bereikt, tot Meerkerk toe en in 1928 zelfs naar Ameide.
In augustus 1923 verzorgden al 28 buitenlijnen met 64 bussen het vervoer.
Schiedam
De verbinding met Schiedam is altijd een bijzondere geweest. Vanaf het moment dat de stoomtram de verbinding met Rotterdam ging verzorgen waren er veel passagiers. Zeker toen daar in december 1906 de elektrische tram voor in de plaats kwam.
Toen dan ook de mogelijkheden om over de weg een snelle verbinding aan te bieden beschikbaar kwamen, waren het ook daar verschillende ondernemers die een lijn wilden exploiteren.
Zo kwamen er in 1923 drie diensten in bedrijf; de E.S.A.O.D. vanaf de Diergaardelaan, A. Munnik ook vanaf de Diergaardelaan en V.d. Ende die vanaf de Kralingsche Plaslaan via de Burg. Meineszlaan naar Schiedam. Eind 1923 kwamen er nog twee bij en bovendien namen de diensten vanuit Vlaardingen en Maasluis ook nog passagiers van en naar Schiedam mee.
De E.V.A.G./V.A.O.M. combinatie van twee ondernemers uit Vlaardingen zorgde voor een stevige concurrentie met een kwartierdienst. Bovendien namen zij nog twee andere ondernemingen uit Maassluis over, de M.A.V.O. en de M.A.O.O.
De concurrentie die de R.E.T.M. ondervond van de particuliere busbedrijven leidde ertoe dat drie vergunningen op 3 juni 1930 werden ingetrokken. De twee resterende bedrijven zagen een faillissement naderen en richtten samen de autobusdienst ‘Luxe’ op.
Het duurde nog vier jaar tot 10 december 1934 toen de R.E.T. dit bedrijf door financiële problemen geplaagd, overnam waarna nog twee particuliere vervoerders overbleven die na veel strijd om vergunningen achtereenvolgens in 1939 en 1941 ook door de RET werden overgenomen.
Hillegersberg
Eenzelfde strijd vond plaats op het traject naar Hillegersberg.
Na enkele mislukkingen door wat kleine ondernemers startte de Terbregse Omnibus Dienst eind 1926 die na het verkrijgen van de vergunning op 10 februari 1927 een ernstige concurrent werd voor de tramlijnen 14 en 23. Breur, de toenmalige eigenaar van de T.O.D. kreeg bovendien met medewerking van de gemeenten Schiebroek, Hillegersberg en Terbregge ook een vergunning voor een lijn naar Schiebroek, waarmee de plannen van de R.E.T. voor de doortrekking van lijn 23 in de ijskast verdwenen. In 1937 werd na besprekingen tussen de R.E.T. en de T.O.D. toch besloten de lijnen naar Hillegersberg en Terbregge aan de R.E.T. over te dragen. De lijn naar Schiebroek bleef bij de T.O.D. tot 1941 toen ook deze lijn bij de R.E.T. terecht kwam.

De particuliere streekbusdienst van de Terbregse Omnibus Dienst (T.O.D.) op de lijn Hofplein-Terbregge, 1926
Delft
Met de overname van de C.A.B. in 1936 werd de R.E.T. ook buiten de regio actief. De door de C.A.B. geëxploiteerde lijn naar Delft was al sinds 1923 in bedrijf en in 1930 gecombineerd met de Z.H.A.M. Toen de Haagse Tramweg Maatschappij hiervan de aandelen in handen kreeg werd de lijn Oostplein-Den Haag ingesteld en werden als aanvoerlijnen de trajecten Waalhaven-Coolsingel en Scheveningen-Den Haag gebruikt.
Uiteindelijk namen de HTM en de KLM in 1935 de lijn met KLM-materieel over en de RET ging per 1 juli 1936 het traject naar Delft verzorgen.
Vergunningen
Wanneer op 14 juni 1926 de Wet op de Openbare Middelen van Vervoer wordt aangenomen is er voor de busondernemingen in het streekvervoer werk aan de winkel. Buspersoneel werd gekeurd en bij de provincie waar het traject in werd gereden moesten de vergunningen worden aangevraagd.
Ook werd het verboden om in de stad passagiers te vervoeren, een regel waar door het ontbreken van controle op alle mogelijke manieren de hand mee werd gelicht.
Gedeputeerde Staten van de provincie trokken per 15 februari 1937 de teugels strakker aan. De uitgifte van de vergunningen voor intercommunale diensten werd overgedragen aan de Commissie Vergunningen Personenvervoer (C.V.P.) en werd in handen gelegd van de Rijksverkeersinspectie.
Een ander belangrijk keerpunt in de geschiedenis van het streekvervoer is de concentratie in het busvervoer die in 1942 door de bezetter plaatsvond.
Alle intercommunale vergunningen werden ingetrokken waaronder die van de oudste dienst uitgevoerd door de gebr. Buitelaar. Citosa kreeg de nieuwe vergunning voor het traject Rotterdam-Boskoop.
Oorlog
De oorlog veranderde niet alleen de wetgeving maar ook de omstandigheden waaronder het streekvervoer moest opereren. Want praktisch gezien was het voor het streekvervoer, zoals dit bekend was, einde verhaal.
De R.E.T. was naast heel veel eigen materiaal ook de vijf overgenomen bussen van de firma De Munnik kwijt.
Dubbele lijnen op een route werden al snel verboden waardoor de firma Van der Ende op 22 juli 1940 de dienst op Schiedam moest staken. Wel kon in samenwerking met de R.E.T. het traject Koemarkt-Rembrandtlaan-station Schiedam worden gereden waarvoor V.d. Ende één bus leverde.
De N.A.D. / T.O.T. kon op de lijn naar Schiebroek de dienst hervatten maar schakelde vanwege de brandstofschaarste op 28 augustus over op houtgas, waarvoor een aanhanger achter de bus werd gekoppeld. Op 12 december werd de lijn door de R.E.T. overgenomen, inclusief de 6 zo goed als nieuwe Chevrolet autobussen. Hetzelfde gebeurde met de interlokale lijnen in Schiedam en Vlaardingen welke door de R.E.T. werden overgenomen. Met de E.V.A.G. in Vlaardingen werd in opdracht van de C.V.P. een samenwerkingsovereenkomst gesloten en per 16 maart 1942 werd de M.E.G.G.A. uit Capelle a/d IJssel inclusief, garage, bussen en personeel overgenomen.
De in de oorlog ingezette sanering van het streekvervoer door het intrekken van vergunningen, gevoegd bij de problemen van brandstofschaarste en het wegvoeren van vele autobussen naar Duitsland had zijn gevolgen.
Bovendien vervoerde de R.E.T. nu passagiers in wat thans het gehele stadsgebied van Rotterdam wordt beschouwd. Ook de annexaties van de gemeenten Hillegersberg (25.638 inwoners), IJsselmonde (9183 inwoners), Overschie (11.639 inwoners) en Schiebroek (8030 inwoners), alsmede grondgebied van de gemeenten Barendrecht, Berkel en Rodenrijs, Capelle aan den IJssel, Kethel en Spaland (tegelijkertijd geannexeerd door Schiedam), Rozenburg, Schiedam en Vlaardingen, speelde een rol.
Slechts de ‘grote’ ondernemingen waren overgebleven en vervoerden passagiers naar de wat verdere gelegen gemeenten.
Zo was daar de W.S.M., de Westlandsche Stoomtramweg Maatschappij (zie ook het artikel), die in 1942 de door de R.E.T. verzorgde lijn naar Delft kreeg toegewezen.
De W.S.M. werkte nauw samen met de Citosa en verzorgde in het westen en het midden van Zuid-Holland het vervoer en in 1943 trad de W.S.M. toe tot het N.S. concern.
Over en uit
Na de oorlog werden door de W.S.M. twee lijnen geëxploiteerd vanuit Rotterdam; de lijn vanaf station Delftsche Poort via Overschie, de Zweth, Delft, Wateringen en Naaldwijk naar ‘s-Gravenzande en de lijn vanaf station Delftsche Poort via Schiedam, Vlaardingen, Maasland, Westerlee, Naaldwijk en Loosduinen naar de Varkensmarkt in Den Haag. De samenwerking met de Citosa mondde in 1969 uit in een fusie in de N.V. Verenigd Streekvervoer Westnederland.
De gebroeders Buitelaar verloren hun vergunning zoals eerder gemeld in 1942 aan de Citosa waarmee duidelijk werd dat het echte particuliere initiatief in het streekvervoer was geëindigd.
Het was de beurt aan de grotere ondernemingen
Genoemd zijn al Van Gog, Citosa en de WSM, maar ook was daar de V.A.V.O. die nog tot halverwege de vijftiger jaren op de dinsdag, de marktdag, de boeren naar de Veemarkt in Rotterdam bracht.
Ook dat bedrijf werd door het toenemende autobezit opgeheven.
Anders was het met de in 1942 opgerichte Twee Provinciën, een combinatie van de bedrijven NV Autobusdienst Vereniging Jutphaas, de Reederij op de Lek te Kinderdijk, de N.V. R.A.G.O.M. uit Ridderkerk en de N.V. E.E.S.O. uit Sliedrecht. Een uitgebreid busnet in Zuid-Holland en Utrecht was het gevolg. Nadat in 1944 alle diensten waren gestaakt werd in 1946 de exploitatie, samen met autobusonderneming ‘De IJssel’ weer aangevangen.
Tenslotte is daar natuurlijk ook de R.T.M. die na de oorlogsperikelen zowel met de stoomtram als de busdiensten een nieuwe start maakte. (zie het artikel)
Klik hier voor foto’s van bussen van het particulier streekvervoer.
4 comments for “Particulier streekvervoer”